تکرار شدن تعرض ها به محوطه های جهانی - بالیو

قانون میراث محکم است، اما تعرض ها تکرار می شوند!

دست اندازی به زیگورات چغازنبیل به عنوان بخش کوچکی از تپه های ماهور و بستر طبیعی تاقدیس از حدود یک دهه پیش شروع شد. از سال 1394 و برای ساخت کارخانه ای که 650 متر مربع از این زمینها را تسطیح می نماید تا امروز که ساخت کارخانه ای جدید تهدیدها را برای شروع روندی مستمر تا تسطیح کامل تاقدیس های این محوطه از خوزستان تاریخی شدیدتر نموده است.

اقدامی که به جز بحث میراث طبیعی این محوطه تاریخی و بکر، اهمیت میراث فرهنگی آن بعنوان یک منطقه از تاریخ طبیعی خوزستان که هنوز محوطه و تپه های زیادی در آن شناسایی نشده اند، بسیار زیاد است. منطقه ای که تسطیح و تخریب این محوطه تاریخی که از قضا در حریم جهانی چغازنبیل هم نهاده شده به مرور راه را بر تسطیح همه محوطه تاقدیس باز می نماید.

اما خوزستان و محوطه های جهانیش مدتهاست درگیر این مسائل شده اند، چه زمانی که شوش جهانی را با طرحهای مختلف درگیر آسیبها کردند، چه وقتی نوک پیکان تهدیدها سمت چگاسفلی در بهبهان تاریخی رفت و چه حالا که با ندیدن چغازنبیل قصد دارند کارخانه ای در نزدیکی آن بسازند.

اول می سازند، بعد متوجه می شوند اشتباه بوده است

علی درویشی، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش شرایط امروز محوطه های تاریخی خوزستان را آنالیز می نماید.

او با بیان اینکه سریال های دنباله دار و تکراری تخریب و ساخت وساز در محوطه های تاریخی و مدیریت های جایگاه پسند و بی روح در میراث فرهنگی باعث شده تا میراث فرهنگی بعنوان یک معضل اساسی شهرستان تبدیل گردد، تاکید می نماید: با این وجود غافلیم از اینکه موجودیت این شهرستان مدیون همین میراث فرهنگی است، امروز شوش از یک طرف شهری با شهره دو اثر ثبت جهانی در یونسکو و از طرفی شهری در حال توسعه و پیشرفت است، نیازمند طرحهای عمرانی و آبادانی زیادی که با ارائه برنامه ها و راهکارهای کارشناسی می توان گام مثبتی در پیشرفت شهر برداشت.

او پیرامون تکرار شدن تعرض ها به محوطه های جهانی گفت: در این میان مسئولان شهرستان به جای اینکه با ارائه راهکارهای مناسب و همسو با معیارهای یونسکو مانند نوع معماری و ساخت وسازهای یک شکل و همسان با میراث فرهنگی باشند به دلایلی مجهول تمام مسائل و مصیبت های شهرستان را در میراث فرهنگی می بینند و این چنین از زیر بار مسئولیت شانه خالی می نمایند.

وی شیوه کارها در دهه های گذشته تا امروز را به این منوال می داند و ادامه می دهد: نخست اقدام به ساخت وساز می نمایند و پس از مدتی به این نتیجه می رسند که راستا رفته اشتباه بوده و پروژه کاملا مشکل داشته یا به تعبیر دیگر تازه یادشان می افتد که تفکری پشت این قضیه نبوده است.

او با اشاره به معضلات رخ داده برای پروژه چهارراه شوش که با صرف هزینه زیادی بلاتکلیف مانده، می افزاید: این نه تنها درس عبرتی برای مسئولان نشد بلکه این بار شاهد پروژه دیگری در حریم درجه یک و درجه دو در محوطه جهانی چغازنبیل شدیم.

او چغازنبیل را اینطور معرفی می نماید: محوطه تاریخی چغازنبیل که یادگار دوران باشکوه ایلامی هاست، ششم بهمن 1348 شمسی با شماره 895 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در سال 1358 خورشیدی با تلاشهای مرحوم شهریار عدل به دلیل دارا بودن ویژگی های منحصر بفرد فرهنگی و طبیعی به عنوان اولین اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و براساس قوانین کشور احداث پروژه های عمرانی در مناطقی که آثار تاریخی وجود دارد، امکان پذیر نیست مگر با مجوز و استعلام های میراث فرهنگی.

او با تاکید بر اینکه معمولا جانمایی محل احداث کارخانه ها در تمام کشور به شهرک های صنعتی منتهی می گردد، ادامه می دهد: متاسفانه این قانون در شهرستان جهانی شوش به نظر می رسد کاربردی ندارد، کارخانه ای در دست احداث است که در حریم درجه یک و درجه دو نخستین اثر ثبت شده جهانی قرار می گیرد.

درویشی با بیان اینکه مجموع اراضی این کارخانه 322 هکتار است که دو قطعه مجزا از هم است، گفت: قطعه اول با مساحتی بالغ بر 262 هکتار در حریم درجه یک و قطعه دیگر 60 هکتار در غرب نیایشگاه چغازنبیل و در حریم درجه دو نهاده شده است. اقدامات انجام شده توسط این کارخانه در حریم درجه یک شامل تسطیح ، زیرسازی و حصارکشی بوده که منجر به تخریب و تغییر شکل در توپوگرافی و چشم انداز طبیعی شده است.

این فعال میراث فرهنگی خوزستان با تاکید بر اینکه این تعرض به حریم نیایشگاه چغازنبیل در حالی رخ داد که میراث فرهنگی و محیط زیست هیچگونه مجوزی در این خصوص صادر ننموده اند، می گوید: همه کارشناسان میراث فرهنگی، پایگاه جهانی چغازنبیل و دوستداران میراث فرهنگی نسبت به این تعرض اعلام خطر نموده اند اما برخی از مسئولان شهرستان در قالب کارشناس ظاهر شده و نظرات غیرکارشناسی ارائه داده و چنان وانمود می نمایند که از کارشناسان برجسته باستان شناسی هستند.

چه اصراری است که در محوطه های تاریخی طرح اجرا می نمایند؟

این هشدارها در حالی بطور دائم مطرح می شوند که علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که در مصاحبه شبکه خبر در مقابل این پرسش نهاده شد، این اتفاق را از نگاه میراثی ها توصیف کرد.

او گفت: توسعه مربوط به یکی از کارخانجات در نزدیکی یکی از آثار مهم ثبت جهانی است که با توجه به حضور همکاران ما در آن پایگاه جهانی، آنها منطقه را رصد می نمایند.

وی با تاکید بر اینکه وقتی یک اثر در فهرست میراث جهانی به ثبت می رسد، می گویند آنقدر این اثر واجد ارزش است که مربوط به یک ملت نیست، بلکه مربوط به همه مردم دنیاست و این در واقع به معنای ثبت جهانی این اثر است، اعلام کرد: بنابراین سازمانهای جهانی روی این اثر نظارت و دقت می نمایند و روی آن حساسیت دارند.

مونسان با بیان اینکه محوطه چغازنبیل، یکی از پایگاه های جهانی میراث فرهنگی است، ادامه داد: همکاران ما به دقت شرایط را رصد می نمایند تا خدایی ننموده آسیبی به بناهای تاریخی ما وارد نگردد.

وزیر میراث فرهنگی بر این نکته نیز تاکید نمود که گاهی عجیب است، فضاهای زیادی برای توسعه موجود است، اما نمی دانم چه اصراری وجود دارد که در محوطه تاریخی چنین طرحی اجرایی می گردد؟

او اما با بیان اینکه از همان روز نخست مطرح شدن این بحث، مدیر پایگاه در آن منطقه حضور داشته، ادامه داد: هنوز خوشبختانه تخریبی در این محوطه انجام نشده و همکاران ما به دقت رصد می نمایند تا وارد حریم تاریخی ما نشوند، هر چند همکاران ما آنجا کنش سختی دارند و با یکدیگر در این زمینه بحث دارند.

مونسان در پاسخ به پرسش مجری که پرسید چطور نتوانستند تا به امروز کاری در این زمینه انجام دهند گفت: ان شاءالله جلو کار را می گیریم، مردم نگران نباشد، قانون به شدت ما را حمایت می نماید، میراث فرهنگی قانون بسیار محکمی دارد.

خواهش می کنم استاندار همراهی کند

وی همچنین درباره این نکته که مجری بیان کرد مبنی بر اینکه می گویند یک دیوار محکم بتونی کشیده شده اظهار کرد: ما در حال رصد کردن هستیم تا این اتفاق وارد حریم سایت جهانی ما نگردد، خواهش می کنم استاندار خوزستان همراهی کند، گاهی اوقات حرفهای توسعه ای مطرح می گردد، در حالی که ما معتقدیم بحث های توسعه ای را می توان در فضایی دیگر یا دست کم قدری آن طرف تر انجام داد، چه لزومی دارد برای این کار وارد سایت جهانی و حریم آن شویم؟

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اما در پاسخ به این سوال مجری برنامه که می توان آن را یکی از سوالات دائمی خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی نیز دانست که پرسید شما وزیرید، وزیر یک وزارتخانه که کوچک هم نیست، با توجه به بناهای تاریخی و فرهنگی که در کشور است و ثبت های جهانی انجام شد، آیا شما به عنوان وزیر یک وزارتخانه بزرگ باید خواهش کنید تا طرحی را انجام ندهند؟ اظهار کرد: خواهش کردن چیز بدی نیست، رعایت ادب است. استاندار نماینده دولت در استان محسوب می گردد، این خواهش ما رعایت قانون است، نگران نباشید، قدرت داریم و در این زمینه سفت می ایستیم.