انتشار تصاویر حیرت انگیز اقلیدس از اعماق عالم - بالیو

بعدازظهر امروز، آژانس فضایی اروپا پنج نمای تازه و بی سابقه از عالم را منتشر کرد که پیش ازاین هرگز دیده نشده بود. این تصاویر که با تلسکوپ فضایی اقلیدس ثبت شده، توانایی این ابزار رصدی پیشرفته را در کشف اسرار کیهان نشان می دهد و به دانشمندان امکان می دهد تا سیارات سرگردان را شکار نمایند و از عدسی های گرانشی کهکشانی برای مطالعه ماده تاریک اسرارآمیز و کشف تکامل کیهان بهره بگیرند.

به گزارش خبرنگاران ، تصاویر تازه بخشی از رصدهای انتشار زودهنگام اقلیدس هستند که همراه با اولین مجموعه از داده های علمی این مأموریت منتشتر شده اند و طی روزهای آینده، 10 مقاله علمی نیز منتشر خواهند شد. این گنجینه ارزشمند در فاصله زمانی کمتر از یک سال پس از پرتاب تلسکوپ فضایی و تقریباً شش ماه پس از ارائه اولین تصاویر تمام رنگی اقلیدس از کیهان به دست آمده است.

والریا پتورینو، دانشمند پروژه اقلیدس در آژانس فضایی اروپا می گوید: اقلیدس مأموریتی منحصربه فرد و پیشگام است و اولین مجموعه داده هایی که عمومی شده اند، نقطه عطف مهمی به شمار می روند. نخستین تصاویر و یافته های علمی از نظر دسته بندی اجرام و فواصل مشاهده شده بسیار متنوعند. این تصاویر کاربردهای علمی مختلفی را شامل می شوند و جالب اینجاست که فقط با 24 ساعت رصد به دست آمده اند. این تصاویر، نمونه ای کوچک از قابلیت های بزرگ اقلیدس است. مشتاقانه منتظر شش سال ارسال اطلاعات هستیم!

مجموعه کامل نخستین دور مشاهدات، 17 جرم نجومی، از ابرهای گاز و غبار نزدیک تا خوشه های کهکشانی دوردست را هدف گرفته اند و پس از آن، مأموریت نقشه برداری اصلی اقلیدس شروع می گردد. مأموریت اقلیدس، کشف اسرار کیهان تاریک است (ماده تاریک و انرژی تاریک که 95درصد از عالم ما را تشکیل می دهد) تا به ما نشان دهد که کیهان، چرا و چگونه مانند امروز به نظر می رسد.

والریا می افزاید: این تلسکوپ فضایی میخواهد به بزرگ ترین پرسش های بی پاسخ در کیهان شناسی جواب دهد؛ این مشاهدات اولیه به وضوح نشان می دهد که اقلیدس برای چنین هدف جاه طلبانه ای، کاملا آماده است.

نتایج بی سابقه

اقلیدس، پایه های شبکه مانند پنهان در کیهان را ردیابی خواهد نمود؛ از میلیاردها کهکشان در بیش از یک سوم آسمان نقشه برداری می نماید، چگونگی شکل گیری و تکامل دنیا ما را در طول 14 میلیارد سال تاریخ کیهان آنالیز می نماید و اسرارآمیزترین مؤلفه های بنیادی آن را که انرژی تاریک و ماده تاریک هستند، مطالعه می نماید.

تصاویر به دست آمده با اقلیدس دست کم چهار برابر واضح تر از تصاویری است که می توانیم با تلسکوپ های زمینی بگیریم. هر تصویر اقلیدس، تکه بزرگی از آسمان را در عمق بی نظیری رصد می نماید و با استفاده از نورهای مرئی و فروسرخ، دوردست های عالم را به تصویر می کشد.

پروفسور کارول ماندل، مدیر علمی اسا (آژانس فضایی اروپا) می گوید: اغراق نیست اگر بگوییم نتایجی که از اقلیدس می بینیم، بی سابقه است. اولین تصاویر اقلیدس که در ماه نوامبر / آبان گذشته منتشر شد، به وضوح پتانسیل گسترده این تلسکوپ را برای کاوش در دنیا تاریک نشان می داد. تصاویر تازه نیز تفاوتی ندارند. زیبایی اقلیدس در آن است که منطقه ها بزرگی از آسمان را با جزئیات و عمق زیاد پوشش می دهد و می تواند طیف گسترده ای از اجرام مختلف را در یک قاب ثبت کند، از کم نورترین تا روشن ترین، از دورترین تا نزدیک ترین و از بزرگ ترین خوشه های کهکشانی تا کوچک ترین سیارات. ما با هر تصویر، نمای بسیار دقیق و گسترده ای را به یک باره دریافت می کنیم. این تطبیق پذیری شگفت انگیز به نتایج علمی متعددی منجر شده است که وقتی با نتایج آنالیز اقلیدس در سال های آینده ترکیب شوند، درک ما را از عالم به طور قابل توجهی تغییر خواهند داد.

ارزش تصاویر اقلیدس فراتر از جذابیت های بصری خیره نماینده شان است. آن ها به لطف فناوری های تازه و قابلیت های رصدی منحصربه فرد اقلیدس، ویژگی های فیزیکی تازهی را از عالم نشان می دهند. این اسرار علمی در 5 مقاله کلیدی و چند مقاله دیگر که فردا در arXiv منتشر خواهد شد، شرح داده شده است.

یافته های اولیه، توانایی اقلیدس را در زمینه های زیر نمایش می دهد:

• جست وجوی منطقه ها ستاره ساز برای یافتن سیارات سرگردان و آزادی که فقط 4 برابر از سیاره مشتری سنگین ترند
• آنالیز منطقه ها بیرونی خوشه های ستاره ای با جزئیات بی سابقه
• ترسیم جمعیت های مختلف ستارگان برای کشف چگونگی تکامل کهکشان ها در طول زمان
• شناسایی خوشه های ستاره ای منفرد در گروه های دور و خوشه های کهکشانی

اقلیدس این کاتالوگ اولیه را تنها در یک روز رصد فراوری نموده و بیش از 11 میلیون شیء را در نور مرئی و 5 میلیون شیء دیگر را در نور فروسرخ آشکار نموده است. این کاتالوگ، یافته های علمی تازه ای را به همراه داشته است.

آبل 2390

تصویر اقلیدس از خوشه کهکشانی Abell 2390 بیش از 50هزار کهکشان را نشان می دهد و نمای زیبایی از عدسی گرانشی را آشکار می نماید که کمان های نوری غول پیکری را در آسمان پدید آورده است؛ جالب اینکه بعضی از این کمان ها درواقع چند نمای از جرم دوردست یکسانی هستند. اقلیدس از عدسی گرانشی (انحنای فضا در اطراف اجرام پرجرمی مانند خوشه های کهکشانی، باعث می گردد خوشه همچون عدسی رفتار کند و با انحراف مسیر نور، تصاویری کج ومعوج از کهکشان های دورتر تشکیل دهد) به عنوان تکنیکی کلیدی برای کاوش در دنیا تاریک استفاده می نماید و به طور غیرمستقیم، میزان و توزیع ماده تاریک را در خوشه های کهکشانی و دیگر نقاط عالم میزان می گیرد. دانشمندان اقلیدس بعلاوه در حال مطالعه چگونگی تغییر توده ها و تعداد خوشه های کهکشانی در طول زمان هستند تا اطلاعات بیشتری در خصوص تاریخ و تکامل کیهان به دست آورند.

منظره اقلیدس از آبل 2390 هم چنین نور ستارگانی را آشکار می نماید که از کهکشان های مادر کنده شده اند و در فضای بین کهکشانی سرگردان شده اند. مشاهده این نور درون خوشه ای یکی از تخصص های اقلیدس است و این یتیمان ستاره ای ممکن است به ما اجازه دهند ببینیم که ماده تاریک کجاست. (برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید)

مسیه 78

این تصویر خیره نماینده، مسیه 78 (M87) را نشان می دهد، مهدکودک ستاره ای پرجنب وجوشی که با غبار میان ستاره ای پوشیده شده است. اقلیدس با دوربین فروسرخ خود به اعماق این مهدکودک نگاه نموده و برای اولین بار، نواحی پنهان ستاره زا را در معرض دید قرار داده، رشته های پیچیده گاز و غبار آن را با جزئیات بی سابقه ای نقشه برداری نموده و ستارگان و سیارات تازه تشکیل شده را نمایان نموده است. ابزارهای اقلیدس توانسته اند اجسامی را که فقط چند برابر پرجرم تر از سیاره مشتری هستند، تشخیص دهند و چشم فروسرخ اقلیدس بیش از 300هزار شی ء تازه را تنها در این میدان دیدی که می بینید، آشکار نموده است. دانشمندان از این مجموعه داده برای مطالعه میزان و نسبت ستارگان و اجرام کوچک تر (زیرستاره ای) استفاده نموده اند تا به درک مناسبی از دینامیک شکل گیری و تغییر جمعیت ستاره ها در طول زمان دست یابند. برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید.

NGC 6744

در این تصویر NGC 6744 را می بینید، الگویی شاخص از کهکشان هایی که در حال حاضر، بیشتر ستارگان را در محله کیهانی مان به وجود می آورند. میدان دید بزرگ اقلیدس، کل کهکشان را پوشش می دهد و نه تنها ساختار مارپیچی را در مقیاس های بزرگ تر نمایش می دهد، بلکه جزئیاتی عالی را نیز در مقیاس های فضایی کوچک ثبت می نماید. این جزئیات شامل خطوط گردوغبار شبیه پر پرندگان است که به صورت خار از بازوهای مارپیچی بیرون آمده اند و در اینجا با وضوحی باورنکردنی نشان داده شده است. دانشمندان از این مجموعه داده برای درک چگونگی ارتباط غبار و گاز با ستاره زایی، نقشه برداری از توزیع جمعیت های مختلف ستاره ای در کهکشان ها و محل شکل گیری ستاره ها؛ و کشف فیزیک پشت ساختار کهکشان های مارپیچی استفاده نموده اند، سؤالات مهمی که پس از ده ها سال مطالعه مطالعه هنوز به طور کامل درک نشده اند. برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید.

آبل 2764 (و آن ستاره درخشان)

این نما خوشه کهکشانی Abell 2764 (بالا سمت راست) را نشان می دهد که شامل صدها کهکشان در هاله ای وسیع از ماده تاریک است. اقلیدس اجرام فراوانی را در این قسمت از آسمان ثبت نموده است، ازجمله کهکشان های پس زمینه، خوشه های دورتر و کهکشان های متقابلی که جریان ها و پوسته های ستارگان را پرتاب می نمایند. این نمای کامل از Abell 2764 و اطراف آن - که به لطف میدان دید بسیار گسترده اقلیدس به دست آمده- به دانشمندان اجازه می دهد تا شعاع خوشه را معین نمایند و حومه آن را با کهکشان های دوری که هنوز در کادر وجود دارند، ببینند. مشاهدات اقلیدس از آبل 2764 بعلاوه به دانشمندان امکان می دهد تا هماننند آبل 2390، کهکشان ها را در عصرهای تاریک کیهانی دوردست کاوش نمایند.

البته در اینجا ستاره بسیار درخشانی نیز پیش زمینه دیده می گردد که در کهکشان خودمان قرار گرفته است (ستاره V BP ققنوس که با نام HD 1973 هم شناخته می گردد). این ستاره در نیمکره جنوبی آسمان واقع شده و آن قدر روشن هست که با چشم غیرمسلح هم دیده گردد. از دیگر ویژگی های اپتیک اقلیدس می توان به پراکندگی هاله آن اشاره نمود. وقتی به وسیله تلسکوپ به ستاره ای نگاه می کنیم، نور آن به علت اپتیک تلسکوپ به سمت بیرون و به صورت هاله ای دایره ای پراکنده پراکنده می گردد. اقلیدس به گونه ای طراحی شد که این پراکندگی را تا حد امکان کوچک کند؛ درنتیجه، ستاره مزاحمت کمی ایجاد می نماید و به ما امکان می دهد کهکشان های دوردست کم نور را در نزدیکی خط دید بدون کور شدن با درخشش ستاره، ثبت کنیم. برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید.

گروه دورادو

در اینجا، اقلیدس کهکشان هایی را در گروه کهشانی دورادو (ماهی طلایی) به تصویر کشیده که در حال تکامل و برخورد و ادغام در یکدیگرند و دنباله ها و پوسته های جزر و مدی زیبایشان از فعل وانفعالات مداوم گرانشی حکایت دارد. دانشمندان از این مجموعه داده برای مطالعه چگونگی تکامل کهکشان ها، بهبود مدل های تاریخ کیهان و درک چگونگی شکل گیری کهکشان ها در هاله های ماده تاریک استفاده می نمایند. این تصویر، تطبیق پذیری اقلیدس را نشان می دهد: مجموعه گسترده ای از کهکشان ها در اینجا دیده می شوند، از بسیار روشن تا بسیار کم نور. اقلیدس به لطف ترکیب منحصربه فردی از میدان دید وسیع، عمق قابل توجه و وضوح فضایی بالا، می تواند ویژگی های کوچک (خوشه های ستاره ای)، گسترده (هسته های کهکشانی) و گسترده تر (دم جزر و مد) را در یک قاب به تصویر بکشد. دانشمندان بعلاوه در پی خوشه های ستاره ای کروی می گردند تا تاریخچه کهکشان و دینامیک آن ها را ردیابی نمایند. برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ، اینجا را کلیک کنید.

منبع: آژانس فضایی اروپا

5454