اهداگران کتاب را پاس بداریم، پدرم کتاب را کلید حل مسائل می دانست - بالیو

سیدمحمد خلیلی یزدی که سال ها کارمند بانک بوده و با وجود قبولی در دانشگاه تهران به دلایلی نتوانسته ادامه تحصیل دهد، به سبب علاقه شدید به کتاب، کتابخانه ای در منزلش راه اندازی می کند که بعد از فوت، کتابخانه شخصی وی توسط خانواده اش به مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران در قم اهداء می شود. کتابخانه اهدایی مرحوم خلیلی یزدی شامل 419 عنوان کتاب در 705 جلد است؛ کتاب هایی با موضوعات دینی، مذهبی، آموزشی و مجلات علمی و پژوهشی، از جمله سری کامل مجله دانشمند در این مجموعه اهدایی دیده می شود. به بهانه این اقدام نیک اندیشانه با پریسا خلیلی یزدی فرزند مرحوم خلیلی به گفت وگو نشستیم.

با توجه به علاقه و انس مرحوم خلیلی یزدی به کتاب، می خواهم بدانم این علاقه چه زمانی و چگونه در میان سایر اعضای خانواده شکل گرفت؟

تقریبا از کودکی این علاقه مندی به کتاب در ما شکل گرفت. پدرم دوست داشت ما (فرزندان او) در هر زمینه ای فعال باشیم. یادم هست زمانی که تازه کامپیوتر به بازار آمده بود، پدر کتاب های آموزشی مربوط به این موضوع را برایمان تهیه می کرد و دوست داشت ما به روز باشیم. حتی گاهی اوقات برنامه نویسی می کرد و به برادرم برنامه نویسی را آموزش می داد.

این مسئله چقدر به رشد و بلوغ فکری شما در خانواده یاری کرد؟

دقیق نمی توانم عرض کنم، اما بی تاثیر نبوده است. مثلا خاطرم هست ما - به خصوص برادرم - از بچگی کتابخانه خانه را به صورت یک کتابخانه عمومی درآورده بودیم و کتاب ها را شماره گذاری می کردیم. این کار به این خاطر بود که مثل کتابخانه های سطح شهر کتاب ها را به بچه های همسایه امانت دهیم؛ و این کار را انجام می دادیم.

پس در منزل شما کتاب یک کالا دکوری نبود؛ برعکس بعضی ها که از آن برای چیدمان داخلی خانه استفاده می کنند.

درست می فرمایید. از یک طرف پدرمان که علاقه زیادی به کتاب داشت و از طرفی چون مادرمان فرهنگی بود، کتاب در منزل ما خیلی ارزشمند و از جایگاه فاخری برخوردار بود. شاید ما بچه ها کمتر مثل پدر و مادرمان به کتاب علاقه مند بودیم ولی در هر حال، کتاب ارزش زیادی برایمان داشت.

جدای از علاقه شخصی مرحوم پدرتان به کتاب، هدفشان از نگهداری کتاب در خانه و ایجاد کتابخانه چه بود؟

مرحوم پدر معتقد بود یک روزی این کتاب ها به ما یاری می کنند و به یاری ما می آیند. بنابراین همیشه می گفت این کتاب ها را ببرید استفاده کنید و برایم بیاورید. به عبارتی کتاب را کلید حل مسائل و راهگشا فرض می کرد. به نظرم یکی از اهداف ایشان برای خرید و نگهداری کتاب همین بود.

پدرتان چقدر از زمان روزانه خود را به کتاب خواندن اختصاص می داد؟

چون کارمند بانک بود، وقت زیادی برای مطالعه نداشت، اما اوقات فراغتش را حتما با کتاب خواندن پُر می کرد، یا کاری را که در خانه انجام می داد، جوری انتخاب می کرد که حتما یک کتاب مربوط به آن موضوع وجود داشته باشد و از آن استفاده کند.

بیشتر چه کتاب هایی را مطالعه می کرد و چه کتاب هایی در کتابخانه اش دیده می شد؟

پدر هر مطلب علمی، فرهنگی یا دینی جدیدی را دوست داشت، لذا سراغ اینگونه موضوعات می رفت؛ از ساخت اولین آب شیرین کن ها تا کامپیوترهای جدید. کتاب های هنری خیاطی، گلدوزی، تعمیر وسایل خانگی، موسیقی، زبان انگلیسی و... هیچ کتابی برای ایشان بدون استفاده نبود، واقعا مطالعه می کرد و از آن ها بهره می برد.

چرا کتابخانه پدرتان را اهدا کردید؟ آیا وصیت خود پدر بود؟

نه، وصیتی در این مورد نداشتند. احساس کردیم شاید در خانه بی استفاده باشند و چون بابا خیلی کتاب خواندن را دوست داشت، با این کار خواستیم این چرخه کتابخوانی تداوم داشته باشد و روح بابا از این موضوع خرسند شود.

چرا مرکز اسناد و کتابخانه ملی قم را برای اهدای کتابخانه مرحوم پدرتان انتخاب کردید؟

از آنجا که کتاب های قدیمی زیادی در کتابخانه ایشان بود، با دوستان و کسانی که مطلع بودند مشورت کردیم و در نهایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در قم را پیشنهاد دادند.

خیلی ها معتقدند که اگر فقط نیمی از کتاب های حبس شده در خانه ها اهدا شوند، بخش عمده کمبود کتاب در جامعه حل خواهد شد. به نظر شما اهدای کتاب یا کتابخانه های شخصی چقدر به رشد فرهنگی جامعه یاری خواهد کرد؟

با اهدا کتاب این اتفاق حتما خواهد افتاد و منابع کتابخانه ها هم غنی تر خواهد شد. در مورد بخش دوم سوالتان هم عرض کنم کتاب و کتابخوانی بستر ارتقا فرهنگ جامعه را فراهم می کند. اگر کتابی تا به امروز توسط یک نفر خوانده شده است، حالا توسط چند نفر یا شاید چند صد نفر خوانده می شود. همین امر به رشد مطلعی و فرهنگ جامعه یاری خواهد کرد.

چه راهکاری برای گسترش این امر خداپسندانه (اهدا کتاب) پیشنهاد می دهید؟

شاید در ازای کتاب هایی که اهدا می شود، اگر امتیاز مطالعه رایگان در کتابخانه ها یا استفاده از کتاب های جدید به اهداکنندگان در نظر گرفته شود، این فرهنگ بیشتر توسعه پیدا کند. البته ما انتظار این کارها را نداریم و صرفا به عنوان پیشنهاد خدمتتان عرض کردم.