تغییر معادلات با رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه - بالیو

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید و از قدیمیترین تاریخچه آسیا دیدن کنید.

نخستین جنبه اهمیت برگزاری رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین به اهمیت راهبردی منطقه خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند مرتبط می شود که با دارابودن منابع غنی انرژی، هم یکی از مهم ترین مناطق دنیا و هم یکی از آسیب پذیرترین نقاط به شمار می آید. تعداد جنگ ها، درگیری های ارضی و مرزی و نزاع های قومی و قبیله ای در این منطقه گواه آسیب پذیری آن در طول تاریخ است. این در حالی است که این منطقه در کلیه فعالیت ها، جهت گیری ها و کارنمودهای دنیای شدن و همچنین در کشمکش بر سر ترسیم تصویر نهایی نقشه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک معاصر اهمیت ویژه ای دارد.

دومین دلیل اهمیت برگزاری رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین به تغییر ترکیب بازیگران خارجی در این منطقه ارتباط پیدا می نماید. اگر در گذشته بازیگران و قدرت های غربی همچون انگلیس و امریکا با مشارکت بعضی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان دست به برگزاری رزمایش می زدند، اینک بازیگران جدیدی همچون روسیه و چین وارد این حوزه شده اند که هم قدرت های بزرگ به شمار می آیند و هم در تعارض با اهداف و برنامه های غرب قرار دارند. این امر می تواند در آینده به تغییر ترکیب بازیگران مؤثر در تحولات منطقه منجر شود.

سومین دلیل اهمیت برگزاری رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین، به تغییر شیوه بازیگری مسکو و پکن در تحولات منطقه بازمی شود. در حالی که روسیه از مدت ها پیش مشتاق به حضور در منطقه و مشارکت در فرایندهای جاری بود، اما هیچ گاه مجال چنین امری را پیدا نمی کرد، زیرا وابستگی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به امریکا عملاً به آن ها اجازه مشارکت با روسیه نمی داد. کما اینکه طرح امنیتی روسیه برای خلیج فارس موسوم به مفهوم امنیت جمعی در خلیج فارس که اخیراً از سوی وزارت خارجه این کشور مطرح شد، با استقبال کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس روبرو نشد و در سطح بین المللی هم حمایت هیچ یک از بازیگران بزرگ را کسب نکرد. از سوی دیگر در حالی که چین معمولاً سعی می کرد حوزه رقابت خود با امریکا را در مسائل مالی تعریف کند، با حضور در این رزمایش نشان داده که تمایل دارد در حوزه های امنیتی و نظامی هم به قدرت نمایی در برابر واشنگتن بپردازد؛ بنابراین برگزاری رزمایش مشترک میان روسیه و چین با قدرتی همچون ایران حکایت از تغییر نگرش ها و بازی بازیگران جدید در منطقه دارد و می تواند فرصتی برای ایفای نقش مؤثر از سوی مسکو و پکن ایجاد کند.

چهارمین دلیل اهمیت برگزاری رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین، ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران در شکل گیری این رزمایش است. در حالی که سال ها کشورهای حاشیه جنوبی کوشش کردند با ایجاد ساز و کارهایی همچون تشکیل شورای همکاری خلیج فارس و ائتلاف با قدرت های غربی، امنیت خود را تضمین نمایند، اما عملاً به همه آن ها اثبات شده که بدون حضور و مشارکت ایران، ایجاد نظم امنیتی در خلیج فارس ناممکن است. علاوه بر این، همکاری ایران با چین و روسیه برای برگزاری این رزمایش نشان می دهد که گزینه های متعددی پیش روی تهران است و اگر امریکا بخواهد دست به تشکیل یک ائتلاف دریایی در این منطقه بزند، ایران نیز می تواند با سایر کشورها چنین ائتلاف هایی ایجاد کند؛ بنابراین رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین که می تواند فرایندی متداوم در آینده باشد، حکایت از آن دارد که اگر امریکا بخواهد دست به ایجاد ائتلاف های جدید در منطقه بزند، ایران نیز توان ائتلاف سازی با بازیگران مهمی همچون روسیه و چین دارد و می تواند معادلات واشنگتن و متحدان منطقه ای آن را به هم زند.

در مجموع باید توجه داشت که جمهوری اسلامی ایران به رغم تحریم های اعمال شده، همچنان فرایند توسعه و قدرت نمایی خود را در ابعاد گوناگون طی می نماید. این قدرت نمایی که در عرصه های مختلف انجام شده، کشورهای عرب خلیج فارس را به این نتیجه رسانده که نمی توانند ایران را نادیده گرفته و امنیت خود را تضمین نمایند. مانورهای برگزار شده در خلیج فارس توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و دستیابی ایران به تکنولوژی های پیشرفته تسلیحاتی، اعراب را به این نتیجه رسانده که امریکا توان مقابله با ایران را ندارد. در واقع ایران در مانورهایی که برگزار نموده، اعراب را به این نتیجه نهایی رسانده که نمی توانند به سخنان ژنرال های امریکایی مبنی بر دفاع از این کشورها در صورت درگیری حساب نمایند. این امر پس از سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک امریکا توسط ایران بیش از پیش برای کشورهای منطقه مشهود شد. با این اوصاف برگزاری رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین می تواند سرآغاز فصل جدیدی در منطقه محسوب شود که بسیاری از معادلات سنتی را به هم خواهد زد. از این پس هم کشورهای حاشیه جنوبی و هم قدرت های غربی باید توان ائتلاف سازی ایران را نیز به محاسبات راهبردی خود اضافه نمایند. به خصوص که قرار است رزمایش مشترک دیگری میان ایران و روسیه در آب های خلیج فارس نیز برگزار شود.