ضجه حاشیه نشینی در گوش مریوان - بالیو

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایرنا، مریوان شهرستانی مرزی در 125 کیلومتری غرب سنندج مرکز استان کردستان که 100 کیلومتر مرز هم آغوش با کشور عراق دارد و از توصیف دارایی و ثروت این شهرستان که سه شهر مریوان، کانی دینار و برده رشه در آن واقع شده همین بس که بزرگترین دریاچه آب شیرین جهان (زریبار) هر صبح به تمنای همدلی با ساکنان شهر، پرده از رخسار نیلی خود کنار می زند.

مریوان این شهر احاطه شده توسط کوه ها و تپه ها هم اکنون در حال سپری کردن دهه هشتم زندگی خود بوده و در طول این 76 سال هر گوشه از آن به مامنی امن برای قشری خاص از جامعه تبدیل شده است.

برخلاف بسیاری از شهرهای دیگر در جهان، خوش آب و هواترین منطقه شهر یعنی شمال آن متعلق به پولدارهایش نیست بلکه این گوشه از شهر که دلیل تولد شهر مریوان نیز هست محل سکونت کسانی است که بار زندگی همواره بر دوششان سنگینی نموده و می نماید.

داسیران روستایی در دامنه کوه های مشرف به زریبار انگیزه برای ایجاد روستاهای موسک قدیم، بیله و ترخان آباد در ضلع های غربی و شرقی خود شد و این انگیزه و عواملی چون افزایش جمعیت و تمایل به شهرنشینی نیز موجب شد در ضلع جنوبی این روستاها با توجه به هموار بودن آن، شهر مریوان در جغرافیای ایران قد علم کند.

داسیران، موسک قدیم، بیله و ترخان آباد که روزگاری نور چشم این منطقه خوش آب و هوا بودند امروز بر اثر عدم توجه، کم کاری و اقدامات اشتباه گذشتگان و اکنون در حوزه معماری و شهرسازی تبدیل به چشمانی کم سو شدند که به دنبال پزشکی حاذق برای علاج دردهایشان می گردند.

آدرس منطقه های حاشیه و فقیرنشین شهر را از هر کسی که می پرسم بدون لحظه ای درنگ دستش را بسوی شمال شهر دراز می نماید و می گوید اگر خبرنگار هستی حتما به محله های داسیرن و موسک سر بزن چیزهای جالبی برای دیدن و نوشتن پیدا خواهی کرد.

بافت پلکانی حاشیه شهر مریوان

از چند خیابان پایین تر از محله موسک چهره این منطقه که به صورت پلکانی از دامنه کوه بالا رفته نمایان و یک لحظه ساختار روستاهای پلکانی منطقه هورامان در ذهنم تداعی می گردد و به خودم می گویم این که نمونه ای کوچک از معماری هورامان در دل شهر مریوان است و اگر زیرساخت و امکانات برای آن فراهم گردد می تواند چه فرصت بکری برای توسعه گردشگری این شهر باشد.

ابتدای موسک است و رنگ و بوی شهر از خیابان اصلی که آسفالت شده و ساختمان های تازه ساخت آن به مشام می رسد هر از گاهی با خودم می گویم تا حالا که شباهتی به مناطق حاشیه ایی و فقیرنشین نداشته تا اینکه متوجه می شوم راه و شهرسازی و شهرداری در این قسمت از محله موسک بر ساخت و سازها نظارت دارند و این بخش با اصول شهرسازی در حال رشد و توسعه است.

خروج قطار توسعه از ریل در حاشیه

این قسمت را که پشت سر می گذارم تازه متوجه می شوم برای دیدن حاشیه ها باید دل به دریای موسک زد، قطار آسفالت در موسک همان ابتدای راه از ریل خارج شده و سعادت زندگی کردن با خاک و گل را از مردم این منطقه نگرفته است.

لازم نیست کارشناسان راه و شهرسازی تایید نمایند که شیب معابر این منطقه حداقل 30 درصد است چرا که ماشین به سختی از خیابان اصلی آن بالا می رود تا به چشم خود ببینم کوچه های غرق در گل ولای این منطقه آن قدر باریک و شیب دار هستند که برای عبور و مرور انسان همانند دامنه کوه است چه برسد که ماشین از آن عبور کند.

دیدن گاه و بیگاه بچه ها در محلات این منطقه ذهنم را آغشته به هزاران سوال بی پاسخ می کرد که مگر قدرت فقر چقدر است که این همه سادگی را که حتی در لباس های آنها نهفته بود تبدیل به هزاران آسیب ریز و درشت در آینده می نماید.

معماری نامناسب و استفاده از مصالح غیر استاندارد آنقدر وهم برانگیز است که متراژ 50 و نهایتا 60 متری خانه های این منطقه زیاد به چشم نمی آید و فقط می توان گفت این کوه چه دل بزرگی دارد که تا به امروز ضجه های مردم منطقه را در خود نگه داشته و آنها را با بانگ بلند سر نداده است.

به امید دیدن شرایط بهتر در دیگر مناطق حاشیه راهی محله های داسیران، بیله و ترخان آباد می شوم اما با چشم خود می بینم که زندگی وقتی آغشته به فقر گردد فرقی نمی نماید در کدام شهر، کدام منطقه یا کدام محله باشی چرا که فقر در همه جا یک رنگ است.

حاشیه ادامه دار

اما حاشیه مریوان به اینجا ختم نمی گردد چرا که شرایط اسف بار و ضجه های شمال شهر که متمرکزترین مناطق حاشیه آن را تشکیل می دهند به گوش جنوب شهر که همسایه دیوار به دیوار زریوار است نرسیده و ساکنان این مناطق با قانون گریزی بدنبال احداث خانه هایی به شکلی مدرن تر از داسیران و موسک هستند.

ادامه این فرایند در مدت حدود 16 سال گذشته به گفته کارشناسان راه و شهرسازی و شهرداری باعث شده بیش از 16 هزار واحد مسکونی با ظاهری مدرن و آراسته اما باطنی ناایمن ساخته گردد که به زودی بافت ناکارآمدی را شکل می دهد که ساختمان های سه تا چهار طبقه ای را در خود جای داده و به علت ساخت غیر اصولی و ناایمن غیر قابل سکونت هستند.

از سرناچاری ساکن موسک شدیم

سروه بانوی 35 ساله ای که در محله موسک مریوان زندگی می نماید در گفت و شنودم از سختی عبور و مرور در محله های پر شیب این منطقه می گوید و به این مساله اشاره می نماید که دست روزگار طوری برایش رقم خورده که از سر ناچاری به همراه خانواده حوالی سال 1396 از کرایه نشینی در مرکز شهر به ستوه آمده بودند به امید آسایش بیشتر به این منطقه نقل مکان کردند.

کمبود آب آشامیدنی در فصول گرم سال را بهانه دیگری برای گفتن از درد و دل هایش کرد و دل به رودخانه ای که از پایین دست این محله می گذرد زد و بوی بد آن که ناشی از انتقال فاضلاب این محله به آن است عاملی دیگر برای سختی زندگی در موسک است.

همجنسانش را فراموش ننموده و با هزاران افسوسی که در چهره و کلامش بود زبان به نداشته های آنها گگردد که نبود دبیرستان در این منطقه باعث ترک تحصیل دختران آن به مقصد خانه شوهرانی می شوند که در صورت خوش شانسی یا کارگر فصلی یا عضوی از کولبران درد چشیده گردنه تته هورامان هستند.

سوار ماشین می شوم و در جست و جوی مصاحبه شونده ای دیگر هستم تا پرده از دیگر مسائل این محله بردارد. در جایی که آسفالت تکه تکه شده محله جایش را به راستا خاکی می دهد با دختری حدودا 14 ساله برخورد می کنم که جواب سلامم را با دلهره و کمی ترس می دهد.

وقتی می فهمد خبرنگارم نقاب از چهره مسائل هم سن و سالانش در این منطقه بر می دارد و از مدرسه دو شیفته اشتراکیشان با پسرهایی می گوید که تخته، دیوارها، میز و نیمکت ابزاری برای رساندن پیام هایشان شدند که به ظاهر عاشقانه اما در واقع پر از مساله و آسیب های اجتماعی است.

از بیرون مدرسه که می گوید دلش می لرزد از پسرانی که به اقتضای سن نوجوانی و تعدادی هم به فراخور سن جوانی در مقابل مدرسه یا معابر منتهی، موقع تعطیلی مدرسه برای برجای گذاشتن زخم هایی بر روان دختران در کمین نشسته اند.

از کم سن و سالانی هم می گوید که نبود دبیرستان و عجله خانواده ها آنان را راهی خانه هایی نموده که بزرگترها به آن خانه بخت می گویند اما به گفته او تیر خلاصی به دوران کودکی و نرسیدن به آروزهای خاله بازی و عروسک بازی است.

تاریکی شب را به سپیدی روز گره می زنیم

پس از این در سرانجامی محله با کاک احمد دیدار می کنم مردی 55 ساله که کولبری را شغل خود اعلام می نماید و می گوید شب که می گردد با کولبران دیگری که همسایه و هم محله ام هستند تاریکی شب را به سپیدی روز در گردنه تته گره می زنیم تا بلکه لقمه نانی را به خانه بیاوریم.

می گوید هفت سالیست که خانه ای قولنامه ای در موسک خریده ام تا از غرولند اجاره نشینی در مرکز شهر و کمبود امکانات روستای پدریش رها گردد، با بغض اضافه می نماید زندگی سخت، گرانی کمر شکن و حاشیه نشینی پر از درد است.

زبان به مسائل محله که باز می نماید عدم آسفالت و ساماندهی معبر اصلی را سرلوحه کلامش می نماید و می گوید کاش مسئولان ابتدای موسک را پیاده تا سرانجام بالا بیایند تا مسائل این محله را نه در حرف بلکه با چشم و جان ببینند.

کاک علی هم که همسایه میانسال کاک احمد و به لحاف دوزی مشغول است با ما همکلام می گردد و درد خودش را فراموش می نماید و از آینده بچه هایی سخن به میان می آورد که چون در محله فضای مناسب تفریحی ندارند چوب و چماق را اسباب بازی نموده اند.

وی اضافه می نماید: اینجا اندیشه بچه ها و نوجوانان تنها با دعوا کامل می گردد چرا که نه فضای سبزی نه محلی برای ورزش و تخلیه هیجانات و نه فضای فرهنگی مانند کتابخانه در این اینجا هست و علاوه بر آن کاش سرانجامی موسک به جاده پادگان متصل گردد تا حداقل راهمان نزدیک تر گردد.

کاک علی حرف دختر همسایه را می زند که سال قبل به دلیل اینکه پدرش کارگر فصلی است و توانایی تامین سرویس مدرسه را نداشت تا او را به مدرسه ای در مرکز شهر بفرستد مجبور به ترک تحصیل شده و اکنون در کنار مادرش در خانه مشغول بافتن کلاش (پای افزار کُردی) است.

وی که کلامش سرشار از قناعت بود از مسئولان به دلیل فراهم کردن گاز و آب در این منطقه تشکر کرد و فراهم کردن تلفن و ساخت یک مرکز دیگر برای خانه بهداشت را از مسئولان خواهان شد.

مسائل حاشیه در همه جا دست و پاگیر است

در گفت و گو با مردم داسیران دیگر محله حاشیه مریوان متوجه شدم در مسائل دست کمی از موسک ندارند بلکه در مواردی مانند شرایط بد اقتصادی از موسک پیشی گرفته اند و بی پرده بگویم از بعضی ناهنجاری ها در آن بیشتر شنیدم.

فروشنده یک سوپر مارکت در این محله که نامش را در لابلای حرف هایش مخفی می نماید، می گوید: بعضی روزها شاهد دزدی یک بسته سیگار، یک قالب پنیر و یک تخم مرغ هم بوده و دفتر نسیه اش از 10 هزار تومان تا یک میلیون تومان هم مخاطب دارد.

وی از شنیده هایش گفت که بعضی گرفتار مفاسد اخلاقی شده اند و این مساله اندوه فقر در این منطقه را به ورطه فراموشی سپرده و گاهی موجب خشم و نگرانی مردم محله می گردد و در کنار آن خریدن سیگارهای نخ به نخ توسط دانش آموزانی که هنوز پشت لبشان سبز نشده دیگر آسیب مردم این منطقه است.

با امید عبدالکریمی، دانش آموخته کارشناسی ارشد شهرسازی و مسئول دفتر تسهیلگری محله موسک مریوان در این ارتباط همکلام می شوم تا از برنامه های دولت در قالب دفاتر تسهیلگری در این محله بشنوم که می گوید: مریوان شهری است که به لحاظ محلات حاشیه نشین بیشترین تعداد را دارد و هر کدام نیز ریشه و منشاهای جداگانه ای نسبت به هم دارند که بعضی محلات حاشیه نشینی هستند که مثل موسک که قبل از شهر شدن مریوان شکل گرفته و هم اکنون جزو محلات ناکارآمد شهری هستند و بعضی نیز جز محلات قدیمی هستند و هم اکنون از آن به عنوان بافت فرسوده یاد می گردد.

با توجه به استانداردهایی که برای محلات این شهرستان در نظر گرفته می گردد محله موسک جز محلاتی است که بیشترین میزان مسائل کالبدی را نسبت به بقیه محلات از جمله چهارباغ، کمربندی یک و 2 که به علت توپوگرافی زمین ایجاد شده اند دارد.

به طور مثال شیب منطقه کمربندی 45 درجه بوده و قطعا این شیب می تواند در تامین زیرساخت ها، ساخت و سازها و ایمنی اماکن چالش هایی را برای مناطق به وجود می آورد اما محله موسک حداکثر شیب 30 درجه دارد و تنها از روی ناچاری شرایط اقتصادی ساخته شده و جزو ناکارآمدترین محلات حاشیه این شهر است.

روستای موسک سابقه ای 60 تا 70 ساله دارد اما بقیه محله که حدود 70 درصد آن را شکل می دهد از سال های 1375 به بعد کم کم اولین هسته های مسکونی شکل گرفته و اوج ساخت و سازها در این مناطق از سال 1385 تا کنون بوده و از سمت جنوب محله شروع به رشد نموده و هم اکنون ساخت و سازها به طرف شمال در حال ساخت و ساز است.

خیلی از اهالی بومی که تمکن اقتصادی دارند بدون شک هم اکنون از محله موسک خارج شده و در بافت مرکز شهر و شهرک ها ساکن شده و تعداد واحدهایی که در وضع فعلی ساکن بومی روستا هستند کمتر از 10 درصد است.

طرح بازآفرینی شهری در 2 حوزه اجتماعی و کالبدی وارد اجرا شده است

عبدالکریمی، مسئول دفتر تسهیلگری محله موسک مریوان در ادامه حرف هایش با اشاره به اجرای طرح بازآفرینی شهری گفت: در طرح بازآفرینی شهری وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی از 2 حوزه اجتماعی و کالبدی وارد اجرای طرح شده اند به طوری که طرح های وزارت کشور بیشتر اجتماع محور نقش اجتماع در آن بیشتر دیده شده و طرح های راه و شهرسازی کالبد محور است.

طرحی که دفتر تسهیل گری موسک مریوان برای اجرای طرح بازآفرینی تعریف نموده در کنار موارد اجتماعی، نقش کالبدی برای طرح پیش بینی شده است تا بتوانیم در آن نیاز سنجی از محله انجام گردد تا مسائل ساکنان دیده و مسائل کالبدی محله احصا و مطرح گردد و از خود مردم خروجی گرفته گردد.

فرایندی که تا الان داشته ایم، خود دولت به عنوان مشاور بحثی را مطرح می کرد و برای جامعه محلی بدون آنکه برای مردم آن جامعه نقشی ایفا کرد یک طرحی تصویب و اجرا می شد اما در سیاست جدید سعی می گردد از مردم نیز نظر گرفته گردد به طوریکه نظر آنها در این مورد پرسیده گردد که شما به چه چیزی نیاز دارید؟.

دفتر تسهیل گری موسک ابتدا تسهیل گران خود را در محله مستقر کرد و از مردم نظر خواست تا مسائل خود را اعلام نمایند به طوریکه با تک تک اهالی چهره به چره برخورد داشته ایم و در این بین گروهی را متشکل از 150 نفر را به عنوان همکار شناسایی نموده ایم که دائما پیگیر شرایط محله هستند.

6 برنامه کلی برای بازآفرینی محله موسک مریوان تدوین شده است

عبدالکریمی در ادامه گفت: هم اکنون در محله موسک طبق استانداردهای شهری فضای سبز وجود ندار، زیرساخت های آموزشی به شدت کمبود دارد اما چیزی که مردم محله به ما اعلام نیاز نموده اند مرحله اول نیازمندی خود را آب و فاضلاب و پس از آن نامگذاری معابر را به مطرح نموده اند.

به عبارتی این نیازها مسائلی است که من مشاور یا تسهیلگر نتوانم این موارد را برای برنامه ریزی و اجرا ببینم و به همین علت انتظار می رود که قبل از اینکه طرحی اجرا گردد ابتدا با جلب مشارکت مردم نیازهای آنان را احصا کرد که به همین خاطر دفاتر تسهیل گری در کشور تاسیس شده است.

دفتر تسهیلگری موسک همزمان با بسیاری از دفاتر از تیر سال 1397 فعالیت خود را شروع نموده اند و از ابتدای فعالیت این دفاتر بحث شناخت جوامع محلی انجام گرفته و هم اکنون فرایند طرح شروع و گروه سازی جوامع اجرا شده و معتمدان محلی و کسانی که علاقه مند هستند محله آنان بهتر گردد و یا کسانی که می خواهند کار یا فعالیتی انجام دهند شناسایی شده است.

برای محله موسک نیز دفتر تسهیل گری همزمان با سراسر کشور از تیرماه سال 98 فعالیت خود را شروع نموده و تا کنون با همکاری و نظر خواهی از مردم محلی 6 پلان اصلی و 25 پلان جز تدوین شده است که این برنامه ها بر اساس نیاز و ضریب تکرار و بیشترین فرآوانی به عنوان اصلی ترین نیازهای محله موسک انتخاب شده اند.

این پلان ها به ترتیب اولویت ها شامل مشکل آب و فاضلاب، مدارس ابتدایی و هدایت، ایجاد مرکز بهداشت، جمع آوری زباله و آسفالت ریزی و پله گذاری معابر است.

اولویت اول مشکل آب و فاضلاب محله است به طوریکه هم اکنون محله به امکانات و زیرساخت های آب و فاضلاب دسترسی دارد اما محله به صورتی است که چون مردم خودشان بدون مجوز شهرداری ساخت و سازهای خود را انجام داده اند به صورت غیراصولی آب و فاضلاب مردم تهیه شده است که در خیلی از نقاط مسائل آبگرفتگی و کیفیت آب و افت فشار دارند.

اولویت دوم و سوم مدارس ابتدایی و هدایت است که در این محله از نظر مدارس ابتدایی و هدایت به شدت کمبود داریم به طوریکه برای جمعیت 11 هزار نفری با بیش از چهار هزار دانش آموز این محله تنها 2 مدرسه 2 شیفته شامل یک مدرسه ابتدایی و یک مدرسه هدایت دوره اول در آن فعال است.

مدرسه ابتدایی شهید بهنام جو حدود یک هزار و 200 دانش آموز و مدرسه هدایت حدود 550 دانش آموز را در 2 شیفت (یک شیف دخترانه و یک شیف پسرانه) در خود جای داده و تراکم این مدارس نیز با توجه مساحت مدرسه بسیار بالاست.

در مورد مدرسه هدایت نیز که دانش آموزان آن در سن بلوغ قرار دارند به نوعی تداخل این دانش آموزان می تواند مشکل زا باشد و با توجه به کمبود امکانات و زیرساخت ها یک شیف دخترانه و شیف مقابل نیز پسرانه است که اهالی محله نیز از این مساله ناراحت و ناراضی هستند اما با توجه مسئله ای که هست هیچ امکانی برای جابجایی دانش آموزان دختر و پسر در مدارس جداگانه وجود ندارد.

اولویت چهارم مرکز بهداشت احصا شده در پلان های بازآفرینی شهری این محله است که الان برای محله موسک که جمعت 11 هزار نفری دارد پایگاه سلامت آن یک خانه استیجاری است 100 متری در طبقه دوم فاقد هر گونه امکانات بوده که به همین منظور مردم محلی پایگاه سلامت را جزء نیازهای اصلی خود اعلام نموده اند.

این مساله از نیازهای اصلی محله بوده و در اطراف این محله نزدیکترین پایگاه سلامت یا مرکز درمانی بیمارستان شهرستان است و کسی که بخواهد فرایند درمانی را طی کند باید به جای رفتن به پایگاه سلامت به بیمارستان مراجعه کند که این مساله به عنوان یکی از آسیب های محله شناسایی شده است.

در این راستا ایجاد یک پایگاه سلامت با توجه به اینکه موسک از سه بخش شامل موسک قدیم (روستا)، اردوان و ژیار موسک است و با توجه به تقسیم بندی محلات جامع شهری محلات 17 و 18 شهری می تواند جوابگوی نیازهای شهری باشد.

اولویت پنجم که می توان آن را به تمامی شهر مریوان تعمیم داد جمع آوری زباله است که اولا زباله ها در این شهر تفکیک از مبدا ندارد و دوم در مقابل درها گذاشته نمی گردد به طوریکه سطل های زباله در این شهر بسیار کم تر است و مردم بالاجبار کیسه زباله ها را در کنار خیابان های اصلی می گذارند.

اولویت ششم احصا شده نیز شامل اجرای آسفالت و در قسمت های شیب دار پله گذاری معابر است که برای آسفالت هم اکنون حدود 490 معبر 6 متری تا خیابان یک هزار و 500 متری شناسایی شده که تنها 12 درصد آن آسفالت بوده و بقیه آن نیز آسفالت بی کیفیت، شن ریزی یا بتن ریزی شده توسط خود اهالی است.

سال 98 ستاد بازآفرینی 250 تن قیر برای این مساله برای یک سری از محلات و کوچه های تمامی مناطق حاشیه و بافت کارآمد شهر اختصاص داده که 13 هزار متر آسفالت شد اما چون اختصاصی برای محله موسک استفاده نشد تنها 100 تن آن در این محله استفاده شد.

پله گذاری نیز به عنوان دومین قسمت اولویت ششم است که با توجه به شیب تند و زیاد بعضی مناطق این محله (بالاتر از 30 درصد) است که روش پله گذاری انتخاب شده که سال جاری در این محله 2 مورد از کوچه ها توسط اداره راه و شهرسازی پله گذاری شده و مقرر شده و 6 کوچه دیگر نیز تا سرانجام سال اقتصادی (تیر1399) پله گذاری می گردد.

همچنین به بن بست رسیدن نامگذاری معابر از دیگر طرح های موضوعی این محله است که این مساله یکی از نیازها و خواست اصلی مردم محله بوده و به لحاظ هزینه واقعا ناچیز است اما سر نامگذاری اسامی محلی و ملی بودن اولویت همچنان راکد بوده و انتظار می رود که مدیریت شهری باهمکاری دستگاه های متولی این مساله را هرچه زودتر برطرف کند؛ البته ناگفته نماند که اسامی معابر نیز در ستاد نامگذاری شهر مطرح و به تایید رسیده اما به مرحله عملیاتی نرسیده است.

چهار طرح بازآفرینی در مریوان درحال اجراست

محمدصدیق ثابتی، رئیس اداره راه و شهرسازی مریوان در مورد طرح های بازآفرینی درحال اجرای شهر مریوان اظهار کرد: وزارت راه و شهرسازی نیز در این راستا اولویت اصلی خود را بحث معابر شیب دار و پله گذاری و پس از آن بحث فاضلاب را در دستور کار خود قرار داده اند و در حال حاضر یک مدرسه 9 کلاسه در محله داسیران دست ساخت دارد و پیشتر در محله تفینی ها مدرسه ای 9 کلاسه را با 25 میلیارد ریال اعتبار تحویل اداره اموزش و پرورش داده است.

هم اکنون نیز در این شهرستان چهارطرح بازآفرینی شامل مدرسه 9 کلاسه شهید کیوان نصیری با 35 میلیارد ریال اعتبار در محله داسیران، دیوار بتنی حایل محله تفینی ها با 14 میلیارد ریال، مرحله دوم پارک شنه با 15 میلیارد ریال اعتبار، و پله گذاری و سنگ فرش معار شیب دار با 14 میلیارد ریال اعتبار را در دست اجرا دارد.

مدیریت شهری برنامه منسجمی برای برطرف معضلات بافت های ناکارآمد ندارد

آرتیکاس اقبال، فرماندار مریوان در مورد برنامه ریزی برای برطرف مسائل حاشیه نشینی در این شهر یادآور شد: برطرف مسائل بافت ناکارآمد بر عهده شهرداری ها است اما نه تنها در این شهر بلکه خیلی نقاط دیگر شهرداری ها به دلیل مسائل و مسائلی که دارند هیچ طرح و برنامه ای برای صلاح این مناطق ندارند و به همین دلیل وزارت راه و شهرسازی به نمایندگی از دولت به صورت مستقیم به این مساله ورود نموده و در حال حاضر کارگروه های مختلفی برای بحث بازآفرینی شهری در شهرها و شهرستان ها تشکیل می گردد با مسئولیت فرماندار برای هماهنگی ارائه خدمات دستگاه های اجرایی انجام می گردد.

اگر چنانچه شهرداری ها طرح و برنامه ای نداشته باشند حداکثر کاری که راه و شهرسازی می تواند، انجام دهد اینکه به لحاط فضای کالبدی مقداری اصلاحات را در این نقاط انجام دهد اما نگهداری و مدیریت و بهره برداری مناسب را باید شهرداری ها انجام دهند چراکه اقداماتی که کالبدی انجام می گردد به تنهایی جوابگوی نیاز این مناطق نیست.