سفری به قلب موزه های شگفت انگیز مصر: گنجینه های نیل - بالیو

در بیشتر سال های قرن بیستم، موزه مصر در مرکز قاهره، استاندارد طلا برای مجموعه های در امتداد رود نیل به شمار می آمد. استاندارد طلا یک سیستم پولی است که در آن واحد محاسبه مالی استاندارد، وزن ثابتی از طلا است. علت این اعتبار، عمدتا برای قطعه های داخل این موزه بود؛ آثار باستانی ای چون ماسک مرگ توت عنخ آمون و تمام عتیقه های دیگری که در مقبره دست نخورده این پادشاه کودک، به وسیله باستان شناسی به نام هاوارد کارتر (Howard Carter) در سال 1922 کشف شدند؛ اما باید بدانید که گنجینه های مصر بیشتر از آن چیزی هستند که بتوان در یک موزه به نمایش گذاشت.

اگر علاقمند به سفر با بهترین تور مصر ارزان هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم تور مصر از قاهره، اهرام ثلاثه و ابولهول دیدن کنید و بهترین تجربه سفر را داشته باشید.

مصر در چند دهه اخیر شاهد ساخته شدن موزه هایی در اطراف نیل بوده که به ملت خاورمیانه اجازه داده است تا میراث فرهنگی و هنری خود را بیش از گذشته به نمایش بگذارند. این مقاله میخواهد شما را با بعضی از بهترین موزه هایی آشنا کند که می توان در آن ها به کاوش در اشیای باستانی مصر پرداخت.

توت عنخ آمون، یازدهمین فرعون مصر باستان در سال های 1333-1327 پیش از میلاد بر مصر حکومت می کرد. او در 9 سالگی تاج گذاری کرد و در سن 19 سالگی و پس از 10 سال پادشاهی درگذشت. بعد از کشف مقبره شگفت انگیز توت عنخ آمون در قرن بیستم، او تبدیل به مشهورترین فرعون مصر شد. در مقبره سنگی وی، سه تابوت وجود داشت که آخرین آن ها تابوت طلایی حاوی بدن مومیایی شده توت عنخ آمون بود؛ جسدی که سه هزار سال، کاملا سالم حفظ شده بود و یک شگفتی باورنکردنی به حساب می آمد.

وزارت آثار باستانی در حال جابه جایی بسیاری از آثار با ارزش موزه مصر از مرکز شهر شلوغ قاهره به یک محوطه تازه در حومه شهر به نام موزه بزرگ مصر (GEM) است و اگرچه این روند به کندی پیش می رود؛ اما قطعا ادامه دار خواهد بود.

موزه بزرگ مصر واقع در جیزه، تمام مجموعه پادشاه توت را برای اولین بار به نمایش خواهد گذاشت و به وسیله یک جاده محوطه سازی شده و مزین به مجسمه های بزرگ الجثه از گذشته باستانی مصر به اهرام مجاور متصل خواهد شد.

جالب است بدانید تنها در یکی از اتاق های مقبره پادشاه توت، حدود 650 وسیله از جمله جام، کوزه، مجسمه، تخت، گنجه و غیره کشف شد که تعدادی از آن ها با طلا و سنگ های گران قیمت تزیین شده بودند. در این اتاق، بعلاوه یادگارهایی از دوران کودکی وی چون اسباب بازی های ارزشمند و میز و صندلی های کوچک قرار داشتند. علاوه بر این، تخت های روان با سرهای گاو، شیر، اسب آبی و تمساح، تخت پادشاهی فرعون، لباس هایی از پوست پلنگ، گنجه هایی از عاج و جواهرات نیز پیدا شدند. از ارزشمندترین اشیای باستانی در این اتاق می توان به مجسمه هایی از طلای خالص و درشکه شکار فرعون اشاره نمود. در کل، بیش از 3,500 شیء از آرامگاه توت عنخ آمون جمع آوری شده است.

آنچه آرامگاه توت عنخ آمون را از نظرها و دزدی به دور نگه داشت، ورودی کوچک و مخفی آن در زیر سنگ ها بود که در طول تمام این سال ها جلب توجه نکرد. به علاوه، وی دوره سلطنت کوتاه و آرامی داشت و گنجینه او بزرگ نبود؛ به همین علت پس از مدت کوتاهی به فراموشی سپرده شد.

موزه نوبه (Nubian Museum) در اسوان مصر در یک سازه شگفت انگیز به رنگ شن قرار گرفته است که جایزه معماری آقاخان را در سال 2001 به خود اختصاص داد. این موزه به طرز بی نقصی با صحرای بزرگ آفریقا در مجاورت آن در هم آمیخته است.

کتابخانه تازه اسکندریه (Bibliotheca Alexandrina) از دیگر جاهای دیدنی مصر است که در امتداد ساحل مدیترانه شامل 6 کتابخانه تخصصی و چهار موزه مجزا در یک ساختمان مدرن و پیشرو می گردد. در طراحی این بنا، از اهمیت طلوع خورشید در دوران مصر باستان الهام گرفته شده است.

مصر با الهام از خانه موزه های تاریخی اروپا و آمریکای شمالی، در حال تغییر دادن بعضی از خانه های باستانی خود به موزه است، مانند موزه گایر اندرسون قاهره (Gayer Anderson) که در سری فیلم های جیمز باند تبدیل به یک ستاره شد.

1. موزه مصر؛ قاهره

موزه مصر از زمان آغاز به کار در سال 1902 در یک قصر متمایز صورتی رنگ بر فراز میدان تحریر قاهره قرار گرفته است که نخستین و برجسته ترین نمایشگاه اشیای باستانی مصر باستان در دنیا به شمار می رود و تا زمان افتتاح موزه بزرگ مصر (GEM) در اواخر سال 2020، این عنوان را نگه خواهد داشت.

مجموعه بسیار بزرگی با بیش از 160 هزار شیء در این موزه وجود دارد که شامل طیف گسترده ای از مجسمه های بزرگ الجثه و مومیایی های سلطنتی گرفته تا رول های پوستی پاپیروس، جواهرات پر از جزئیات ظریف و حتی اسباب بازی هایی از هزارها سال قبل می گردد.

2. کتابخانه تازه اسکندریه؛ اسکندریه

کتابخانه تازه اسکندریه، تناسخ کتابخانه باستانی این شهر در یک جسم تازه است که در قرن سوم در جریان اشغال رومیان تخریب شده بود. این مکان هم اکنون میزبان چهار موزه دائمی اختصاص یافته به عتیقه های مصری، تاریخ علم، کتب و نسخه های خطی و محمد انور السادات، رئیس جمهوری سابق و بعلاوه چندین نمایشگاه است.

موزه کتابخانه که در سال 2002 افتتاح شد، به وسیله یک شرکت معماری نروژی به نام سنوئتا به شکل خورشیدی در حال طلوع طراحی شده است. طرح پیشنهادی این شرکت در یک مسابقه طراحی با اسپانسری سازمان دنیای یونسکو در میان 1400 طرح دیگر برای کتابخانه تازه اسکندریه انتخاب شد.

3. موزه نوبه؛ اسوان

میراث تاریخی و فرهنگی نوبه (منطقه ای در جنوب مصر و شمال سودان) در موزه نوبه در اسوان متمرکز شده است. این موزه که برنده جایزه آقاخان نیز شده بود، روی یک سراشیبی با چشم اندازی وسیع بر فراز نیل قرار گرفته است و مجموعه ای از دوران ماقبل تاریخ تا عصر اسلام را به نمایش می گذارد که شامل اشیای باستانی نجات یافته از افزایش سطح آب دریاچه ناصر و اشیای گرانبهایی از شهر مخروبه مرواه می گردد.

مرواه، یک منطقه باستانی در سودان در کرانه راست رود نیل است که برای بیش از 200 هرم موجود در غرب شهر مشهور است. این هرم ها محل خاکسپاری پادشاهان بوده اند و همانند اهرام مصر در آن ها اجساد مومیایی شده پادشاهان در تابوت های چوبی کشف شده است.

4. موزه هنر اسلامی؛ قاهره

از شاهکارهای به نمایش گذاشته شده در موزه هنر اسلامی قاهره می توان به زین های اسب ابریشمی و نقره ای متعلق به امپراتوری عثمانی، یک میز مسی با جزئیات ظریف از سلطنت مملوک مصر و نسخه های خطی نادر از قرآن اشاره نمود که با مرکب نقره ای خوشنویسی شده است و حاشیه هایی استادانه دارد.

این موزه به عنوان بزرگ ترین مجموعه دار هنر و آثار اسلامی در دنیا، تمام دنیا اسلام را در بر می گیرد؛ از شبه جزیره ایبری و مراکش گرفته تا شبه قاره هند و چین غربی.

موزه هنر اسلامی قاهره از بیش از 100 هزار اشیای باستانی ساخته شده از فلز، چوب، گچ، سرامیک، شیشه، کریستال و منسوجات دوره های تاریخی مختلف در سراسر دنیا اسلام از خاورمیانه و فراتر از آن حراست می نماید. البته باید بدانید که در سال های اخیر، تنها حدود 2,500 آثار باستانی در 25 گالری نمایش داده شده اند. این موزه، کاوش های باستان شناسی منطقه فسطاط و تعدادی از نمایشگاه های ملی و بین المللی را نیز به نمایش می گذارد.

موزه هنر اسلامی قاهره در سال 1903 تاسیس شد و درهای آن در بیشتر سال های قرن بیست و یکم بسته بوده است. یک بار برای بازسازی 10 میلیون دلاری در سال 2002 که هشت سال به طول انجامید و بار دیگر در پی انقلاب مصر در سال 2011. متاسفانه در ژانویه سال 2014، انفجار یک خودرو بمب گذاری شده موجب تخریب موزه و صدمه به بسیاری از آثار آن شد. متعاقبا پس از سه سال تعطیلی و کوشش باستان شناسان برای ترمیم آثار آسیب دیده و یاری هشت میلیون دلاری دولت امارت متحده عربی و یاری های مالی و فنی کشورهای ایتالیا، آمریکا، آلمان و سازمان یونسکو، بالاخره موزه هنر اسلامی در 20 ژانویه 2017 (اول بهمن 1395) دوباره درهای خود را به روی عموم گگردد.

5. دیر کاترین مقدس (St. Catherines Monastery)؛ شبه جزیره سینا

صومعه تاریخی کاترین مقدس، یک سازه مستحکم در دامنه کوه سینا است که هم اکنون موزه ای از اشیای باستانی و عتیقه های مسیحیان جمع آوری شده از قرن سوم میلادی را میزبانی می نماید؛ جالب است بدانید که برای اولین بار، راهبه ها به این مکان آمدند.

کوه سینا همان نقطه ای است که قوم بنی اسرائیل سه ماه پس از ترک مصر به آنجا رسیدند و در آنجا اردو زدند؛ خداوند در اینجا شریعت را به بنی اسرائیل عطا کرد؛ گوساله سامری در این کوه ساخته و 10 فرمان خداوند همین جا به موسی پیامبر وحی شد.

از گنجینه های دیر کاترین مقدس می توان به سکه های طلا، موزائیک ها و نقاشی های دیواری و نسخ خطی مذهبی اشاره نمود. یکی از اسناد این صومعه، آشتی نامه حضرت محمد (ص) است که به پیامبر مکرم اسلام (ص) نسبت داده می گردد و تاریخ دان ها می گویند که متن آن به خط حضرت علی بن ابی طالب (ع) است.

دیر کاترین مقدس که هم اکنون در مالکیت کلیسای ارتدکس یونان و کلیسای ارتدکس شرقی قرار گرفته است، در سال 2002 میلادی به عنوان میراث دنیای یونسکو شناخته شد. در داخل صومعه، اقامتگاه هایی برای اسکان شبانه مسافران وجود دارد؛ بازدیدکنندگان خسته ای که مسیر طولانی قاهره تا اینجا را پیموده اند.

6. موزه کاپتیک (Coptic Museum)؛ قاهره قبطی

موزه کاپتیک با یک مجموعه قبطی، بر اشیای باستانی و آثار هنری تمدن قبطی ها تمرکز دارد؛ مسیحیانی که در قرن اول میلادی در پی بشارت سنت مارک به این دین گرویدند و پرجمعیت ترین اقلیت مسیحی مصر به شمار می آیند.

بیشتر گنجینه های این موزه به دوران روم و روم شرقی بازمی گردند؛ زمانی که مسیحیت، دین اصلی مصر بود. موزه کاپتیک با باغ ها و 6 کلیسای باستانی قبطی احاطه شده است.

7. موزه اقصر (Luxor Museum)؛ اقصر

موزه اقصر که در سال 1975 به عنوان یکی از مدرن ترین موزه های مصر افتتاح شد، درست در امتداد رودخانه نیل در کنار معبد مرتفع اقصر قرار گرفته است. این موزه به جای یک فضای درهم و برهم باستان شناسی چون رقیب خود در قاهره، فقط با ارزش ترین اشیای خود را به نمایش می گذارد.

اشیای به نمایش گذاشته در موزه اقصر شامل معبد نادر آخناتون با بازسازی جزئی، یک مجسمه در میزان واقعی از آمن هوتب سوم به همراه سوبک، خدای تمساح و مومیایی هایی از فراعنه رامسس یکم و اهمسه یکم می گردد.

8. موزه نظامی جنگ دنیای دوم العلمین (El-Alamein Military Museum)؛ مارینا العلمین

موزه نظامی جنگ دنیای دوم العلمین واقع در ساحل شمال غربی مصر، راوی داستان نبردهای سال 1942 است؛ جنگی که با توسعه در تمام خاورمیانه، سرنوشت مصر در طول جنگ دنیای دوم را رقم زد.

نیروهای مشترک المنافع انگلیس تحت فرماندهی ژنرال برنارد لاو مونتگومری پیروز شدند نیروهای آفریقایی ژنرال اروین رومل آلمانی ملقب به روباه صحرا را شکست دهند. تانک های قدیمی، قطعه های توپخانه و هواپیمای به جای مانده از آن دوران از بهترین جاذبه های موزه العلمین هستند.

گورستان جنگ مشترک المنافع (Commonwealth War Cemetery) با بیش از 7000 قبر در نزدیکی موزه العلمین و در حاشیه شهر العلمین، دارای یادبودهای جنگ آلمان و ایتالیا است.

9. موزه گایر اندرسون؛ قاهره

در قاهره چندین خانه تاریخی وجود دارد، از جمله دو اقامتگاه قرن هفدهمی در ساختمان گایر اندرسون در منطقه سیده زینب به نام های بیت الکریدیلیا (Beit el-Kiridiliya) یا خانه زن کریتی که در سال 1632 و بیت امنا بنت سلیم (Beit Amna Bent Salim) در سال 1540 ساخته شدند.

یک مقام ارتشی بازنشسته بریتانیایی به نام گایر اندرسون، این خانه ها را در دهه 1930 و 1940 بازسازی کرد و برای همین این موزه را که مملو از اثاثیه و آثار هنری آن دوره است، به افتخار او نام گذاری کردند.

مطلب جالب توجهی که در خصوص موزه وجود دارد، حضور در فیلم جاسوسی که دوستم داشت، محصول سال 1977 از سری فیلم های جیمز باند است.

از دیگر خانه موزه های تاریخی شهر می توان به قصر عبدین (Abdeen Palace) اشاره نمود که خانه احمد شوقی، یکی از شاعران بزرگ عرب زبان مصری بوده است و قصر عایشه فهمی (Aisha Fahmy Palace) که در جزیره زمالک در نیل قرار گرفته است.

10. موزه مومیایی (Museum of Mummification)؛ اقصر

موزه مومیایی با مجموعه ای کوچک، اما مجذوب کننده در بلوار کورنیش در اقصر قرار گرفته است که ابزار و مصالح متعدد استفاده شده در فرایند مومیایی را به نمایش می گذارد.

در موزه مومیایی بعلاوه چند اثر هنری مومیایی از جمله مومیایی ماهی، گربه، کروکودیل و یک کاهن اعظم باستانی قرار گرفته است.

11. موزه بزرگ مصر (GEM)؛ جیزه

موزه بزرگ مصر (GEM) در منطقه ای به وسعت 117 هکتار، یک پروژه 20 ساله در حال ساخت است که انتظار می رود در اواخر سال 2020 درهای خود را به روی عموم باز کند. این مجموعه بزرگ همانند تاجی در فلات جیزه در حاشیه غربی شهر قاهره خواهد درخشید و به وسیله یک جاده محوطه سازی شده دو کیلومتری، به اهرام ثلاثه مصر متصل خواهد شد.

بزرگ ترین موزه دنیا با بودجه ای بیش از یک میلیارد دلار تنها به یک تمدن باستانی اختصاص دارد و خانه بیش از 100 هزار شیء باستانی خواهد بود. مجموعه کامل توت عنخ آمون برای اولین بار در این موزه به نمایش گذاشته خواهد شد.

موزه بزرگ مصر بعلاوه یک فضای کنفرانس، سینما، 28 فروشگاه، 10 رستوران و یک بوتیک هتل را در خود جای داده است. پنجره های بزرگ این موزه به روی اهرام پنج هزار ساله مصر باز می شوند و یک کشتی ساخته شده از چوب و مجسمه ای بلند از رامسس دوم از فراعنه مصر در آن به نمایش درخواهد آمد. مقام های مصری امیدوار هستند که این موزه بزرگ پس از افتتاح، سالانه هشت میلیون توریست را به خود جذب کند. 

نتیجه‌گیری:

مصر، با موزه‌های بی‌همتایش، نه تنها نگهبان میراث باستانی خود بلکه پلی میان گذشته و امروز است که هر بازدیدکننده را به سفری در دل تاریخ دعوت می‌کند. از موزه بزرگ مصر در جیزه که با نمایش کامل گنجینه توت‌عنخ‌آمون چشم‌ها را خیره می‌کند، تا موزه نوبه در اسوان که با معماری خیره‌کننده‌اش با طبیعت صحرا هم‌نوا شده، این سرزمین نشان می‌دهد که چگونه می‌توان شکوه گذشته را با نوآوری‌های امروز پیوند داد. این موزه‌ها تنها اشیای باستانی نیستند؛ آن‌ها صدایی زنده از تمدنی هستند که هزاران سال پیش در کنار نیل شکوفا شد و هنوز هم در قلب جهان می‌درخشد. شما کدام یک از این گنجینه‌ها را برای کاوش انتخاب می‌کنید؟ تجربه‌تان را با ما به اشتراک بگذارید و بخشی از این داستان بی‌پایان شوید!