10 تفاوت فیلم وانکا با کتاب رولد دال و اقتباس های سینمایی قبلی - بالیو

داستان فیلم وانکا بیشتر در خط داستانی فیلم 1971 میلادی قرار می گیرد. در این فیلم تازه تیموتی شالامی را در نقش ویلی وانکای جوان می بینیم که بیش از آنکه بخواهد دنبال وارثی برای میراث شگفت انگیزش بگردد، می خواهد در عرصه شکلات سازی نامی برای خودش دست و پا کند. همانطور که شاید از نام این فیلم هم معین باشد، وانکا قرار نیست یک اقتباس صد درصدی از کتاب رولد دال باشد، بلکه بازنمایی تازه ای با ایده هایی کاملا تازه از شخصیت هایی است که هرچند برای مخاطب آشنا می نمایند، اما حالا در یک پس زمینه کاملا متفاوت با چالش های کاملا متفاوت قرار گرفته اند.

اگر بخواهیم از نظر کیفی فیلم وانکا را با اقتباس های سال 2005 و 1971 میلادی مقایسه کنیم و عنصر نوستالژی را نیز کنار بگذاریم، واقعا نمی توانیم بگوییم یکی از دیگری بهتر است؛ چرا که هر یک شباهت ها و تفاوت های معینی نسبت به محتوای اصلی کتاب رولد دال دارند و تنها موردی که می توان به آن اشاره نمود این است که برای طرفدارانی که خواهان یک بازنمایی دقیق از چارلی و کارخانه شکلات سازی بودند وانکا شاید گزینه مناسبی نباشد. با این حال، باید گفت که شیوه روایی خاص وانکا و نحوه به تصویر کشیدن شخصیت ها در آن، وانکا را به فیلمی تبدیل می نماید که طرفداران دنیای رولد دال بی شک از آن لذت خواهند برد. گفتنی است که در سطور بعدی به بخش هایی از فیلم وانکا اشاره خواهیم کرد که داستان آن را برملا می نمایند؛ در نتیجه اگر نگران اسپویل شدن هستید این موضوع را مد نظر خود نگه دارید.

10- وانکای شالامی با چالش های بزرگ تری دست و پنجه نرم می نماید

برعکس اقتباس های سال 1971 و 2005 میلادی که در آن ها چالش اصلی پیدا کردن وارثی برای کارخانه ویلی وانکا بود، شالامی در فیلم وانکا باید از مسیر دشواری عبور نموده و خود را به عنوان یک شکلات ساز حرفه ای جا بیندازد. او در این راه از موانع بسیاری عبور می نماید، موانعی که حتی ممکن است به قیمت جان او تمام شوند؛ مثل وقتی که کارتل شکلات نقشه می ریزند تا وانکا را بکشند. این در حالی است که در نسخه های پیشین از چارلی و کارخانه شکلات سازی تنها چالشی که ویلی وانکا با آن روبرو می گردد، چندین بچه غرغرو هستند که خودش به آن ها اجازه داده پا به کارخانه اش بگذارند.

9- فیلم وانکا نام یکی از اختراعات مهم ویلی وانکا را عوض نموده است

فیلم وانکا در طول داستان خود به شکلات های خاص بسیاری اشاره می نماید که برخی از آن ها یادآور اختراعات ویلی وانکا در فیلم های سابق و کتاب رولد دال هستند. با این حال، یک شکلات به خصوص که در روایت داستان هم نقش مشخص نماینده ای دارد شکلات هاورچاک (Hover choc) است. این شکلات در ابتدای داستان به بینندگان معرفی می گردد و درست مانند نوشیدنی هایی که در فیلم های قبلی و کتاب اصلی از آن ها یاد شده بودند، باعث می گردد کسی که آن را خورده از زمین بلند گردد. این اختراع وانکا در کتاب و اقتباس های قبلی به نام نوشیدنی پروازی گازدار معرفی شده بود. یک تفاوت دیگر فیلم وانکا و کتاب در این است که کسی که این نوشیدنی را خورده بود می توانست با اروغ زدن، تأثیر پروازی آن را از بین ببرد؛ اما هاورچاک به گونه ای دیگر عمل می نماید. هر کسی که این شکلات را می خورد باید مدت طولانی صبر کند تا اثر آن خنثی گردد یا به عبارت دیگر، تأثیر پروازی شکلات باید خودش خسته گردد و مصرف نماینده اش را رها کند.

نوشیدنی های گازدار تا به امروز خیلی تأثیر مهمی در جریان داستان چارلی نداشته اند، به ویژه فیلم تیم برتون و کتاب دال. البته در فیلم ویلی وانکا و کارخانه شکلات سازی این نوشیدنی ها آنقدر خطرناک می شوند که چارلی و پدربزرگش را تا نزدیکی های پنکه روی سقف بالا برده و آن ها را تا لبه مرگ می کشانند؛ البته این دو با اروغ زدن راه خود را به پایین پیدا نموده و اثر نوشیدنی را خنثی می نمایند.

این از این نظر با فیلم وانکا تفاوت پیدا می نماید که در آن هاورچاک نقشی اساسی در معروف شدن وانکا دارد. اصلا به خاطر همین شکلات هاست که توجه آرتور اسلاگورث، آقای پرونوز و آقای فیکلگروبر نسبت به ویلی وانکا جلب می گردد. در انتها فیلم هم وانکا با خوراندن این شکلات های به خصوص به رقیبانش در عرصه شکلات سازی، از آن ها انتقام می گیرد.

8- فیلم وانکا در پیش زمینه خانوادگی او با کتاب تفاوت دارد

علاوه بر کتاب، فیلم های 1971 و 2005 هم به کودکی ویلی وانکا اشاره نموده و تصویری منفی از خانواده ویلی به تصویر کشیده اند. این ها نشان می دهند که چقدر پدر و مادر می توانند بر فرزاندانشان تأثیرگذار باشند. آن ها در برابر بچه هایشان دست بالاتر را دارند و از این رو می توانند آن ها را هرگونه که می خواهند شکل دهند. این بدین معنی است که بچه ها فضایل و رذایل را از پدر و مادرشان یاد می گیرند، نه اینکه آن ها را به صورت ذاتی یا ژنتیکی کسب نمایند. اگر یادتان بیاید در فیلم تیم برتون صحنه های مهمی از گذشته ویلی وانکا به صورت فلش بک نشان داده می گردد که در آن ویلی را می بینیم که در یک خانه با قوانین بسیار سختگیرانه زندگی می نماید و پدرش حتی شکلات های هالووین او را می سوزاند.

در مقابل، فیلم وانکا را داریم که داستان را تغییر داده و نشان می دهد نتیجه یک خانواده خوب چه می تواند باشد. این فیلم نشان می دهد که با اینکه ویلی و نودل مادرشان را در سنین بسیار پایین از دست دادند، اما این دلیلی بر به انحراف کشیده شدن آن ها نیست و اتفاقا ویلی و نودل توانستند مهربان و فروتن باقی بمانند. یک تفاوت مهم فیلم وانکا با اقتباس های دیگر از کتاب رولد دال در نشان دادن شخصیت مادر ویلی است که پیش از این او را دیدار ننموده بودیم. فیلم وانکا رابطه عمیق ویلی و مادرش را در فلش بک هایی از گذشته به تصویر می کشد که در آن ها مادرش برای او شکلات دست ساز درست می نماید. همین به منبع الهام بزرگی برای وانکا تبدیل می گردد که در آینده بخواهد این راه را دنبال کند.

علاوه بر این، برعکس نسخه های قبلی که در آن ها ویلی وانکا را در بزرگسالی نشان می دهد که دیگر به عنوان یک شکلات ساز قدرتمند و مشهور شناخته می گردد، فیلم وانکا داستان را از پیش از تأسیس کارخانه وانکا به تصویر می کشد که در آن ویلی دیگر یک مرد جاافتاده در آستانه بازنشستگی نیست؛ بلکه جوانی آتیه دار است. شخصیت تیموتی شالامی با هزار امید و آرزو پا به شهری می گذارد که فکر می نماید می تواند در آن رویاهایش را جامه عمل بپوشاند؛ آن هم در حالی که آه در بساط ندارد. این خلاف وانکای جانی دپ و وایلدر است که در آن ها وانکا در اوج موفقیت خود سیر می نماید و تنها دغدغه او پیدا کردن وارثی برای کارخانه اش است.

7- ارتباط اومپالومپا و ویلی وانکا در فیلم وانکا با کتاب تفاوت دارد

در فیلم وانکا به جای آنکه چندین اومپا لومپای مختلف ببینیم که در کارخانه او کار می نمایند، تنها یک اومپا لومپا را دیدار می کنیم و او کسی نیست جز لافتی که نقش آن را هیو گرانت بازی نموده است. خلاف فیلم های پیشین و کتاب اصلی که در آن ها اومپا لومپا همگی در کنار هم نقش یک کاراکتر واحد را بازی می نمایند که به نوعی همکار ویلی وانکا هم محسوب می شوند، در فیلم وانکا لافتی به عنوان یکی از آنتاگونیست های اصلی ظاهر می گردد که اتفاقا شکلات های ویلی را می سارق. در ادامه اما این رابطه فراز و نشیب های زیادی پیدا نموده و لافتی دچار تحول می گردد. او در انتها ویلی وانکا و نودل را از غرق شدن در شکلات نجات می دهد و حتی می پذیرد که با ویلی در کارخانه شکلات سازی او کار کند.

6- رفتار ویلی وانکا دیگر عجیب و غریب نیست

ویلی وانکای فیلم پاول کینگ، کارگردان فیلم وانکا، نگاهی کاملا تازه به شخصیت او ارائه می دهد. این بار به جای آنکه وانکای تیموتی شالامی شبیه وانکاهای فیلم های پیشین رفتاری عجیب یا حتی ترسناک داشته باشد، شبیه شخصیت چارلی در کتاب رولد دال رفتار می نماید. شخصیت هایی که دپ و وایلدر به تصویر کشیدند، شکلات سازهایی بودند که نه تنها هنر شکلات را به کمال رسانده اند، بلکه در هنر تله گذاشتن هم دستی در آتش دارند و مدام مهمان های خود را با دوز و کلک به دام خود می کشانند. اما در فیلم وانکا تیموتی شالامی شخصیتی مهربان و دوست داشتنی از وانکا نشان می دهد که می تواند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کند و آن قدر صاف و ساده است که به سرعت به خانم اسکرابیت اعتماد می نماید.

دیوانگی ویلی وانکا در کتاب و دو اقتباس سینمایی اول از آن مثال زدنی است که با بازیگری محشر جین وایلدر و جانی دپ به برترین شکل به تصویر کشیده شده است. اینکه وانکا بدون آنکه خم به ابرو بیاورد، حاضر است به راحتی جان بچه ها را به خطر بیندازد، شخصیت ویلی وانکا را به یکی از ترسناک ترین شخصیت های دنیاهای فانتزی تبدیل می نماید. با اینکه رفتارهای او اغلب بامزه و اغراق شده هستند، اما اگر بخواهیم در روان او دقیق شویم، خواهیم دید که لایه های ترسناکی در پس کاراکتر او نهفته است. اینکه آیا ویلی وانکا اصلا از اخلاقیات پیروی می نماید، آیا جان دیگران برایش ارزش دارد یا خیر، این ها همه سوالاتی است که شکلات ساز کتاب دال در فکر ما برانگیخته است.

در مقابل، ویلی وانکای پاول کینگ رویکرد کاملا تازه ای نسبت به شخصیت او پیشه نموده. وانکا در این فیلم تفاوت بسیاری با وانکای کتاب دارد و بیشتر شبیه شخصیت چارلی از کتاب رولد دال عمل می نماید. مثل چارلی، وانکا هم ارزش زیادی برای خانواده قائل است، معصومیتی ترحم برانگیز دارد و اعتقاد دارد در هر شرایطی هم که شده باید با دست و دلبازی شکلات اش را با دیگران تقسیم کند. وانکای شالامی نگاه مثبتی به دنیا اطراف دارد، حال آنکه در نسخه های قبلی چارلی و کارخانه شکلات سازی وانکا رویکرد منفی نسبت به همه داشت و حتی در نگاه اول فکر می کرد چارلی هم مثل همه بچه های دیگر، خودخواه و بی ملاحظه است. این مسئله بی شک در کودکی ویلی و شیوه تربیت او ریشه دارد که در فیلم تازه وانکا متفاوت شده است.

چارلی و کارخانه شکلات سازی یک صحنه به یادماندنی دارد که در آن چارلی شکلاتی را که والدینش برایش خریده اند باز می نماید، به امید اینکه یک بلیط طلایی در آن بیابد؛ اما وقتی بلیطی در آن پیدا نمی نماید به جای آنکه ناراحتی خود را نشان دهد، شکلات را با اعضای خانواده اش تقسیم می نماید. این نشان می دهد که درنهایت، خانواده از همه چیز مهم تر است. در صحنه های انتهای فیلم وانکا هم می بینیم که ویلی به یاد می آورد که مادرش همواره به او می گفت شکلات وقتی با دیگران قسمت گردد لذت بیشتری دارد. این صحنه می تواند اشاره ای به چارلی های گذشته داشته باشد و نشان می دهد که شخصیت وانکا در این فیلم آنقدرها هم شبیه وانکا نیست.

5- پیش زمینه داستانی اومپا لومپا به شدت تغییر نموده است

داستان اومپا و لومپا و جزیره آن ها در طول سال ها دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است، اما نقاط اشتراکی هم میان آن ها پیدا می گردد؛ برای نمونه، ویلی زمانی اومپا لومپاها را دیدار می نماید که به سرزمین لومپالند رفته و آنجا یک قرارداد تجاری با رئیس اومپا لومپاها می بندد که اتفاقا برای این موجودات بسیار سودمند خواهد بود. همین دلیلی می گردد تا اومپا لومپاها به کارخانه ویلی وانکا بیایند.

فیلم وانکا از این نظر با ماجرای کتاب تفاوت پیدا می نماید که این بار وانکا دانه کاکائو را از سرزمین اومپا لومپاها می سارقد. لافتی که مسئول نگهبانی از این کاکائوها بوده از سمت رئیس خود بازخواست می گردد و حالا برای اینکه اشتباه خود را جبران کند باید وانکا را بیاید و از او بخواهد تا دانه های کاکائو را پس بدهد.

4- بلیط طلایی در فیلم وانکا اهمیت بیشتری می یابد

بلیط طلایی در داستان اصلی تنها چیزی است که هرکس می خواهد به کارخانه شکلات سازی ویلی وانکا وارد گردد باید به همراه داشته باشد. در کتاب رولد دال و اقتباس های سینمایی قبلی، بلیط طلایی تنها در حکم شی پیش برنده داستان عمل می کرد و نشان می داد مردم از هر جایی و هر طبقه اجتماعی حاضرند دست به چه کارهایی بزنند تا این بلیط را به دست بیاورند و بتوانند پا به درون کارخانه ویلی وانکا بگذارند.

فیلم وانکا اما این بلیط را به نشانه ای تبدیل نموده که وانکا با آن یاد مادرش را گرامی می دارد تا ویلی هیچ گاه فراموش نکند که باید شکلات خود را دیگران تقسیم کند. این تفاوت فیلم وانکا با کتاب مورد دیگری است که نشان می دهد رویکرد پاول کینگ به شخصیت ویلی وانکا بیشتر به چارلی داستان دال شبیه است و نه کارخانه داری عجیب و غریب.

3- فیلم وانکا از موسیقی تازه بهره می برد

فیلم چارلی و کارخانه شکلات سازی برتون از کتاب دال برای موسیقی خود بهره برده بود. اما وانکا تصمیم گرفته راه فیلم جین وایلدر را پیشه کند که اغلب آهنگ های استفاده شده در آن موسیقی های تازهی هستند و از کتاب اخذ نشده اند. البته در صحنه های آخر فیلم وانکای تیموتی شالامی آهنگ تخیل محض را اجرا می نماید که دقیقا از فیلم 1971 برداشته شده، این همان آهنگی است که ویلی وانکا در زمان استقبال از مهمانانش برای ورود به کارخانه می خواند. آهنگ اومپا لومپا نیز که لافتی آن را می خواند همانی است که پیش از این در فیلم جین وایلدر دیده بودیم. به جز این دو مورد اما سایر موسیقی استفاده شده در فیلم وانکا همه تازه هستند و هیچ کدام از اشعار داستان رولد دال برگرفته نشده است.

2- هیچ شخصیت خاکستری در فیلم وانکا وجود ندارد

پاول کینگ در فیلم خود وانکا را به عنوان شخصیتی که ذات خیر یا شر آن معین نیست به تصویر نکشیده و این تفاوت بزرگی با کتاب و فیلم های سابق به شمار میرود. معین است که وانکا، نودل و سایر کارکنان خانم اسکرابیت همه شخصیت های مثبت محسوب می شوند. در مقابل، اسلاگورث، فیکلگروبر، پرودنوز، خانم اسکرابیت و بلیچر به عنوان شخصیت های منفی و آنتاگونیست های اصلی فیلم وانکا به تصویر کشیده شده اند.

برعکس اقتباس های قبلی از این داستان که در آن ها واقعا نمی توانید تشخیص دهید وانکا و دیگران در کجای نمودار خوب و بد قرار می گیرند و اصلا آیا از ارزش های اخلاقی پیروی می نمایند یا نه، دشمنان وانکا در فیلم 2023 به وضوح انسان های فاسدی هستنند که تمام اصول اخلاقی را زیر پا می گذارند تا وانکا را به زیر بکشند. خود وانکا نیز ذات خوش قلب خود را آشکارا نشان می دهد و محبتش را از دیگران دریغ نمی نماید. با وجود آنکه اعضای کارتل شکلات می خواهند برنامه ریزی نمایند تا وانکا را از میان بردارند، اما کاراکتر شالامی هرگز کوشش نمی نماید تا به آن ها صدمه بزند و در آخر هم تنها با شکلات های پروازی خود درسی به آن ها می دهد. این یک تفاوت بسیار مهم بین فیلم وانکا و کتاب دال است که در این یکی دیگر شخصیت ها سفید و سیاه هستند و مرز بین خیر و شر برای بیننده کاملا معین می گردد.

1- آرتور اسلاگورث، فیکلگروبر و پرودنوز در فیلم وانکا با کتاب تفاوت دارند

در نسخه اصلی داستان رولد دال، تنها در حد نام از اسلاگورث، فیکلگروبر و پرودنوز یاد می گردد. در بخش های ابتدایی داستان می خوانیم که این سه نفر رقبای اصلی ویلی وانکا در عالم شکلات و آبنبات سازی به حساب می آیند و اگر ویلی می خواهد نامی برای خود دست و پا کند باید از مانع این سه نفر رد گردد. فیلم 1971 حتی از این هم فراتر می رود و نه تنها هیچ اشاره معینی به رقیبان وانکا نمی نماید، بلکه در تمام طول فیلم تنها یک بار نام اسلاگورث را می برد. در فیلم تیم برتون پرودنوز دستور مخصوص و مخفی شکلات سازی را به اسلاگورث می دهد که نشان می دهد دست این ها با هم در یک کاسه است و می خواهند با همکاری هم علیه ویلی وانکا دسیسه چینی نمایند.

به جای آنکه وانکا هم راه کتاب و فیلم ها را ادامه دهد، فیلم پاول کینگ روایتی تازه از شخصیت های اسلاگورث، فیکلگروبر و پرودنوز ارائه می دهد که در منبع اصلی نیامده اما دنیای ویلی وانکا را غنی تر می نماید. این سه نفر حالا در فیلم وانکا به کارتل شکلات تبدیل شده اند که تنها هدف خود را از میان برداشتن بزرگ ترین رقیب خود، یعنی ویلی وانکا قرار می دهند.

منبع: Screenrant