بخش های مهم نامه ظریف به رئیس شورای امنیت سازمان ملل - بالیو

به گزارش خبرنگاران، نامه محمدجواد ظریف، لحظاتی پیش از سوی مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد به رئیس اندونزیایی این شورا تسلیم شد.

بخش های مهم این نامه به توضیح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در نامه ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد اقدام غیرقانونی ایالات متحده آمریکا برای سوء استفاده از ساز و کارهای مندرج در توافق هسته ای برای احیای تحریم های ایران، تأکید نموده است که آمریکا هیچ حقی برای کوشش در جهت احیای تحریم ها ندارد و از همین رو این اقدام آمریکا باید از سوی شورا و جامعه بین المللی رد گردد.

وزیر امور خارجه با اشاره به غیرقابل پذیرش بودن کوشش آمریکا برای توزیع اطلاعیه، نوشته است: موضع خطرناک و غیرقانونی ایالات متحده قواعد جاافتاده حقوق بین الملل و رویه هایی را که در طول چند قرن شکل گرفته تا دنیا ما را از هرج و مرج مصون بدارد، نادیده گرفته است.

دکتر ظریف در ادامه تأکید نموده است که توجیهات ایالات متحده برای محق کردن خود در احیای قطعنامه های لغو شده پیشین، فاقد هرگونه اعتبار یا مشروعیت بوده و لازم است که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد رد گردد. این نامه می افزاید: لازم است که جامعه بین الملل در مورد چنین سوء استفاده ای از فرایندهای شورای امنیت هوشیار باشد. ایران به شورا توصیه می نماید که این سوءاستفاده از فرایند - که تبعاتی جدی برای صلح و امنیت بین المللی خواهد داشت - را متوقف کند.

وزیر امور خارجه در ادامه تأکید نموده است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس دلایل روشن و متقن، بر این عقیده است که ایالات متحده از هیچ حقی برای اعمال دوباره بندهای قطعنامه های لغوشده برخوردار نیست.

دکتر ظریف سپس به تشریح بعضی از ملاحظات عینی و حقوقی در مورد اقدام اخیر آمریکا پرداخته است.

وزیر امور خارجه ابتدا به تفصصیل به یادآوری لغو مشارکت ایالات متحده در برجام پرداخته و نوشته است: رئیس جمهور ایالات متحده رسما لغو یکجانبه مشارکت ایالات متحده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را گفت که این نقض فاحش قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد، که برجام ضمیمه شده به آن را تأیید نموده، بود. بر همین اساس، دولت ایالات متحده اقدامات غیرقانونی گسترده ای را برای لغو مشارکت ایالات متحده در برجام و بازاعمال تمام تحریم های لغوشده ایالات متحده در ارتباط با برجام اجرایی نموده و از این طریق مرتکب موارد متعددی از عدم اجرای عمده تحت برجام شد که در تضاد فاحش با قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل بود.

در ادامه این نامه اشاره شده است که مقام های آمریکایی در موارد متعددی به خاتمه مشارکت این کشور در برجام اشاره نموده اند، از جمله آنکه رئیس جمهور ایالات متحده در فرمان اجرایی خود برای بازاعمال تحریم های مرتبط با هسته ای ایران، اشاره نموده است که در تاریخ 8 می 2018 مشارکت ایالات متحده در برجام را متوقف نموده است. همچنین مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا نیز اظهار نموده است که رئیس جمهور ترامپ مشارکت ایالات متحده در برنامه جامع اقدام مشترک را لغو کرد. علاوه بر این، دولت آمریکا در تاریه 11 می 2018، در نامه ای رسمی، رسما به تمام مشارکت نمایندگان در برحام خبر داد که ایالات متحده دیگر در نشست ها و فعالیت های مرتبط با برجام مشارکت نخواهد کرد. در آن نامه تأکید شده بود که در تاریخ 8 می 2018، رئیس جمهور ترامپ گفت که ایالات متحده به مشارکت خود در برنامه جامعه اقدام مشترک خاتمه می دهد. این تمام فعالیت ها را شامل می گردد... بلافاصله اجرایی است و ایالات متحده دیگر در فعالیت های مرتبط با برجام مشارکت نخواهد کرد.

بر اساس این نامه، یکی از نمونه های این عدم مشارکت آن است که در طول دو سال گذشته شورای امنیت به تأیید طرح های توصیه شده کمیسیون مشترک در مورد فعالیت های مرتبط با هسته ای مقرر در کانال خرید ادامه داده است، اما ایالات متحده در کارگروه خرید مشارکت نداشته و جزئی از کمیسیون مشترک برجام هم نبوده است.

وزیر امور خارجه به عنوان دومین ملاحظه یادآور شده است که ایالات متحده رسما هرگونه حق نسبت به ساز و کار حل اختلاف را از خود سلب نموده است. دکتر ظریف اشاره نموده است که مقام های آمریکایی در موارد مختلف اذعان نموده اند که این کشور دیگر از حق استفاده از ساز و کار حل اختلاف مندرج در بندهای 10 تا 13 برجام برخودار نیست. به عنوان نمونه، در تاریخ 8 می 2018، جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی ایالات متحده در یک نشست خبری به صراحت عنوان نمود که ایالات متحده به دنبال بازاعمال مقاد قطعنامه های لغوشده گذشته به وسیله بندهای قطعنامه 2231 نخواهد بود، چراکه ایالات متحده از توافق خارج شده است. همچنین در تاریخ 16 آگوست 2020، بولتون بار دیگر تأکید کرد که این برداشت که ایالات متحده به دلیل خروج از توافق حق استفاده از مفاد آن را ندارد، نظر صحیحی است.

علاوه بر این، برایان هوک نماینده ویژه وقت دولت آمریکا در امور ایران و مشاور ارشد وقت سیاستگذاری وزیر خارجه ایالات متحده نیز به صراحت عنوان نموده است که ما دیگر در این توافق نیستیم، و به همین خاطر طرف هایی که هنوز در این توافق هستند باید در مورد استفاده یا عدم استفاده از ساز و کار حل اختلاف تصمیمشان را بگیرند.

وزیر امور خارجه در ادامه نوشته است: بنابراین، کاملا روشن است که تمام مقام های ایالات متحده، بدون استثنا، بر این عقیده بوده اند - و بعضی مانند معمار خروج ایالات متحده از برجام، یعنی جان بولتون، به صراحت و علنا اعلام نموده اند - که ایالات متحده دیگر از هیچ حقی برای بازاعمال بندهای قطعنامه های لغوشده به وسیله قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد برخوردار نیست.

دکتر ظریف سپس عنوان نموده است که روشن است که دولت ایالات متحده امیدوار بود با خروج از برجام و پیشبرد فشار حداکثری یا نظام ایران را فروپاشیده یا ایران را به خروج متقابل از برجام وادارد، اما حالا با روشن شدن شکست این راهبرد، ایالات متحده بی شرمانه و با سوء نیت شدید به دنبال توسل به ساز و کاری است که خود در گذشته و به صورت دائمی، خود را از آن محروم نموده است.

در ادامه یادآوری شده است که اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد و دولت های اروپایی، روسیه و چین و همچنین اتحادیه اروپا پیش از این به صراحت عنوان نموده اند که ایالات متحده حق استفاده از ساز و کار مندرج در قطعنامه 2231 را ندارد. وزیر امور خارجه تأکید نموده است که با توجه به این موارد، روشن است که ایالات متحده به هیچ وجه نمی تواند با خیال بافی و سوء تفسیر، در مورد قطعنامه 2231 مشارکت نماینده برجام در نظر گرفته گردد.

نقض فاحش قطعنامه 2231 از سوی ایالات متحده و عدم حسن نیت این کشور سومین ملاحظه مورد اشاره از سوی وزیر امور خارجه است. دکتر ظریف با یادآوری مفاد قطعنامه 2231 که از همه کشورهای عضو خواسته از تضعیف برجام خودداری نمایند، تأکید نموده است که ایالات متحده با خروج غیرقانونی از برجام، بازاعمال یکجانبه تحریم ها از 8 می 2018 به این سو و دیگر تاریخ ها و تنبیه دولت ها و دیگر نهادهای قانون مدار به دلیل پایبندی به این تعهد، اقدام به نقض فاحش برجام و قطعنامه 2231 نموده است.

این نامه می افزاید: یکی از مبانی جاافتاده حاکم بر ایجاد و عملکرد الزامات حقوقی، حسن نیست است. حسن نیت جزئی جدایی ناپذیر از همکاری بین المللی است، خصوصا زمانی که این همکاری بر مبنای اجرای برجام و قطعنامه 2231 باشد. اقدامات و مواضع دولت کنونی ایالات متحده ثابت نموده است که این کشور هرگز با حسن نیت عمل ننموده است.

وزیر امور خارجه یادآور شده است که دولت آمریکا نه تنها از اجرای تعهدات خود سر باز زده، بلکه در راستا اجرای برجام از سوی دیگر کشورها نیز اخلال ایجاد نموده است. به عنوان نمونه، دولت آمریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ، بیش از 145 بار علیه ایران تحریم اعمال نموده و درخواست های مکرر دبیر کل سازمان ملل متحد برای برطرف این تحریم ها را نیز نادیده گرفته است، این در حالی است که دبیر کل در هفتمین گزارش خود در مورد اجرای قطعنامه 2231 اشاره نموده است که برطرف تحریم ها برای ایجاد امکان عادی سازی تجارت و روابط مالی، جزئی ضروری از این برنامه است.

علاوه بر این، همانگونه که در گزارش دبیر کل مورد اشاره قرار گرفته است، خودداری ایالات متحده از تمدید معافیت های مربوط به پروژه های مرتبط با هسته ای بر خلاف اهداف مقرر در برنامه و قطعنامه 2231 بوده و ممکن است توانایی جمهوری اسلامی ایران برای اجرای بندهای مشخصی از برنامه و قطعنامه را مختل کند.

در این نامه همچنین اشاره شده است که اعمال تحریم ها نمود روشن سوء نیت و نقض فاحش برجام، قطعنامه 2231، حکم دیوان بین المللی دادگستری و قطعنامه های متعدد مجمع عمومی ملل متحد و شورای حقوق بشر است.

وزیر امور خارجه یادآور شده است که صدور اطلاعیه مربوط به درخواست شروع ساز و کار احیای تحریم ها، امری خودسرانه نیست، بلکه مقید به شروط و صلاحیت هایی است از جمله آنکه مشارکت نماینده برجام - که ایالات متحده در چنین موقعیتی نیست - باید با حسن نیت و بعد از گذر از تمام مراحله فرایند حل اختلاف و همراه با تشریح فعالیت های اجرا شده با حسن نیت، چنین اطلاعیه ای را صادر کند. این در حالی است که ایالات متحده فارغ از نداشتن حسن نیت، هیچ یک از این مراحل را نگذرانده است.

وزیر امور خارجه اشاره نموده است که بر اساس مبانی پذیرفته شده حقوقی، ایالات متحده نمی تواند بدون ملزم دانستن خود به تشریح فعالیت های اجرا شده با حسن نیت، از مزایای برجامی که از آن خارج شده است، بهره مند گردد. علاوه بر این، تاریخ مذاکرات برجام نشان می دهد که فرایند حل اختلاف عامدانه به صورت چند مرحله ای و زمانبر طراحی شده تا به حفظ این دستاورد منحصر به فرد جامعه بین الملل یاری شده و از اقدامات خودسرانه حتی مشارکت نمایندگان واقعی در برجام، چه برسد به ایالات متحده که صراحتا این صندلی را از خود سلب نموده، ممانعت گردد.

دکتر ظریف با اشاره به اینکه لزوم داشتن حسن نیت در تفسیر و بندهای قطعنامه 2231 هم یک ضرورت به شمار رفته، تأکید نموده است که سابقه اقدامات غیرقانونی ایالات متحده به همراه کوشش این کشور برای سوء استفاده از فرایند و اقدامات فریبکارانه برای فعال کردن بازاعمال مفاد قطعنامه های لغوشده علیه ایران، در تضاد با الزام حسن نیت است.

چهارمین ملاحظه مورد اشاره در این نامه، کوشش های با حسن نیت ایران برای اجرای کامل برجام است. وزیر امور خارجه در این خصوص یادآور شده است که رئیس جمهور ایالات متحده در حالی دستور خروج از توافق هسته ای را صادر کرد که ایران حتی یک بار مرتکب عدم اجرای مفاد توافق نشده بود و به اذعان 15 گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در تطابق کامل با تعهدات خود بود.

دکتر ظریف اشاره نموده است که با وجود خروج غیرقانونی ایالات متحده از برجام و محروم شدن ایران از مزایای مالی مندرج در برجام، جمهوری اسلامی ایران ضمن توسل رسمی به ساز و کار حل اختلاف بر اساس مفاد برجام، از اجرای فوری تدابیر جبرانی خودداری کرد و به مدت یک سال تمام، به شهادت 15 گزارش متوالی آژانس بین المللی انرژی اتمی، به اجرای کامل برجام ادامه داد. نهایتا ایران بعد از گذراندن کاملا بی نتیجه تمام مراحل ساز و کار حل اختلاف، تصمیم گرفت از حقوق خود ذیل بندهای 26 و 36 برجام برای اعمال تدابیر جبرانی و توقف اجرای بخشی از تعهدات خود، آن هم در تطابق کامل با برجام، با هدف حفظ این توافق، استفاده کند. با این وجود، تدابیر جبرانی جمهوری اسلامی ایران تا به امروز بر نظارت و راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی بر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران تأثیری نگذاشته است و این برنامه همچنان تحت قدرتمندترین رژیم بازرسی در تاریخ واقع شده است، به نحوی که از سال 2016 تا 2019 بیش از 92 درصد از کل بازرسی های قابل مقایسه دنیای آژانس، در ایران اجرا شده است.

نهایتا وزیر امور خارجه در پنجمین ملاحظه و به عنوان جمع بندی تأکید نموده است که صدور اطلاعیه شروع فرآیند احیای تحریم ها از سوی ایالات متحده غیرقابل پذیرش است. دکتر ظریف در این خصوص نوشته است: بی اعتنایی ایالات متحده به حاکمیت قانون و سوء استفاده این کشور از سازمان ملل متحد برای پیشبرد منافع یکجانبه گرایانه و نابودی اصل بنیادهای چندجانبه گرایی و حقوق بین الملل تهدیدی جدی برای دنیا متمدن و همچنین صلح و امنیت به شمار می آید. سوء استفاده و نقض مفاد بندهای 10 و 11 قطعنامه 2231 با ارسال صرفا یک اطلاعیه، آن هم در حالی که ایالات متحده پیش از این تعهدات خود ذیل قطنامه 2231 و بند 25 منشور ملل متحد را به وسیله بازاعمال تحریم های یکجانبه و غیرقانونی نقض نموده، بدعتی فوق العاده خطرناک ایجاد می نماید که باید به صراحت و با قاطعیت از سوی شورا و اعضای آن رد گردد.

وزیر امور خارجه تأکید نموده است که ایالات متحده به عنوان کشوری که به صراحت و به اختیار به مشارکت در برجام خاتمه داده و فعالانه کوشش نموده تا این توافق را از بین ببرد، از امکان استفاده از ساز و کار حل اختلاف برخودار نیست. علاوه بر این کوشش آمریکا بر سوء استفاده از ساز و کار حل اختلاف یک سوء استفاده از فرایند به شمار می آید که بر اعتبار شورای امنیت سازمان ملل متحد اثر منفی خواهد گذاشت. همچنین سوء استفاده از فرایند هم در حقوق بین الملل منع شده است و هم قطعنامه به دقت به نحوی تدوین شده است که از سوء استفاده از فرایندهای مندرج در آن جلوگیری گردد.

وزیر امور خارجه در ادامه با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران پیش از این و به روشنی حسن نیت و مسئولیت کامل خود را نشان داده است. اکنون نوبت جامعه بین المللی است، به شورای امنیت توصیه نموده است که از سوء استفاده ایالات متحده از ساز و کار حل اختلاف برجام، آن هم با هدف صریح نابودی این توافق، جلوگیری نموده و از پذیرش اطلاعیه ایالات متحده و به رسمیت شناختن آثار مترتب بر آن خودداری کند.

دکتر ظریف تأکید نموده است که مردم ایران به حق از شورا انتظار دارند حقوق آن ها ذیل این قطعنامه را تضمین نموده و ایالات متحده را به دلیل آسیب جبران ناپذیری که به کل ملت ایران وارد نموده، جوابگو کند.