عطوان: آینده تاریک شیخ نشین ها در سایه فروپاشی قیمت نفت و باج خواهی های جدید ترامپ - بالیو

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، عبدالباری عطوان تحلیلگر برجسته دنیا عرب در سرمقاله روزنامه فرامنطقه ای رای الیوم به پیامدهای جدّی بحران سقوط قیمت نفت به ویژه در دنیا عرب پرداخته و تأکید نموده است که کشورهای عربی در سایه تهدیدهای باج خواهانه ترامپ در آستانه ورود به مرحله تغییر قرار دارند.

عطوان طبق معمول مقاله خود را طرح چند سوال در تیتر آن شروع نموده است: سه دلیل اصلی پشت سقوط ناگهانی قیمت نفت چیست؟ چرا معتقدیم که زمان هرگز به عقب برنمی گردد و آینده تاریک تر است؟ چگونه منطقه عربی و کشورهای خلیج فارس با توجه به تهدیدهای جدید ترامپ برای باج خواهی، در آستانه تغییری جامع قرار دارند؟ چرا باید در این مصیبت، در کنار برادران عرب مان بایستیم؟

عطوان در این مقاله نوشت: سه دلیل اصلی پشت بحران فعلی دنیای نفت، که به سقوط قیمت هر بشکه نفت تگزاس آمریکایی به 37 دلار زیر صفر و پردا خت پول از سوی فراورینمایندگان به مشتریان نفت شان منجر شد، قرار گرفته است: نخستین دلیل، جنگ نفتی سعودی و روسی است که به پمپاژ شدن میلیون ها بشکه نفت اضافی به بازارها انجامید، و دومین دلیل نیز کاهش تقاضای دنیای نفت به ویژه به دلیل زمین گیر شدن اقتصاد با هدف مهار شیوع ویروس همه گیر کرونا، و دلیل سوم نیز عدم امکان ذخیره سازی؛ چرا که هزینه انبار کردن در تانکرهای شناور بیشتر از قیمت نفت است.

درست است که ما در اینجا درباره بحران تحویل در ماه مه، که دوشنبه به پایان رسید، سخن می گوییم و اجرای توافق سه جانبه روسیه، آمریکا و سعودی برای محموله های نفتی ماه ژوئن شروع می گردد، ولی این نیز صحیح است که هیچ تضمینی برای کاهش قیمت نفت به کمتر از 10 دلار وجود ندارد؛ چرا که قیمت هر بشکه نفت برای تحویل در ماه ژوئن، روز سه شنبه(دیروز) به کمتر از 20 دلار رسید این بدان معناست که اگر قیمت ها در ماه های آینده به 10 دلار کاهش یابد 533 شرکت آمریکایی ورشکستگی خود را اعلام خواهند کرد و این ورشکستگی شامل 1100 شرکت خواهد شد.

این تصویر، با توجه به پیش بینی های صندوق بین المللی پول که احتمال داده است تقاضای دنیای نفت روزانه در حدود 29 میلیون بشکه، یعنی معادل تقریبا فراوری کل کشورهای سازمان اوپک(حدود 30 میلیون بشکه در روز) کاهش یابد، بسیار تاریک به نظر می رسد، حتی اگر توافق روسیه و سعودی مبنی بر کاهش 10 میلیون بشکه اجرا گردد، هنوز مازادی حدودی 19 میلیون بشکه وجود دارد و این بدان معناست که سقوط بهای نفت در بیشتر موارد ادامه خواهد یافت.

هزینه استخراج نفت در آینده بسیار بالاتر از قیمت آن خواهد شد که منجر به توقف داوطلبانه فراوری، اخراج هزاران کارگر، ورشکستگی صدها شرکت و تشدید کسری بودجه بیشتر کشورهای عربی و حوزه خلیج فارس خواهد شد به ویژه آن دسته از کشورهایی که درآمدهای نفتی بیشتر درآمد ملی آنها را شامل می گردد که عربستان سعودی، امارات، قطر و کویت بارزترین مثال است.

در صورتی که بهای نفت همچنان زیر 20 دلار باقی بماند کسری بودجه عربستان سعودی به 432 میلیارد ریال، یعنی بیش از 40 درصد خواهد رسید و این کسری از 50 میلیارد دلار در بودجه امسال به بالای حداقل 100 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت و شاید به همین دلیل است که حکومت سعودی با عرضه اوراق قرضه در بازارهای داخلی 7 میلیارد دلار وام گرفته است، اقدامی که امارات نیز انجام داده و همچنین بحران یک میلیارد دلار قرض نموده و پادشاهی عمان نیز هزینه های عمومی خود را در حدود 1.5 میلیارد دلار کاهش داده است.

کشورهای عربی خلیج فارس در سایه این فروپاشی زودهنگام قیمت نفت، با آینده ای سخت روبرو می شوند؛ چرا که سازمان اوپک که قیمت دنیای را کنترل می کرد، کوچک تر و به کلی ناپدید شده است و دیگر یک سوم تاثیر سابق را ندارد، از سوی دیگر، مصرف دنیای نفت در سایه بحران کرونا، فروپاشی بخش مسافرت و حمل و نقل خوایی و نیز افزایش گزینه های جایگزین مانند انرژی خورشیدی و انرژی باد و انرژی هسته ای، به سرعت فرایند کاهشی را ادامه خواهد داد.

معتقدیم که پیش بینی چند ماه پیش صندوق بین المللی پول، که گفته بود وابستگی به نفت دنیای در سال 2034 پایان خواهد یافت و بیشتر کشورهای حوزه خلیج فارس با خطر ورشکستگی روبرو و به دریافت وام متوسل خواهند شد و نیز به منظور پر کردن کسری بودجه شان، اقتصادیات های بالایی بر شهفرایندان خود تحمیل خواهند کرد و یا هزینه های عمومی خود را به پایین ترین سطح خود کاهش خواهند داد، احتیاج به اصلاحاتی دارد؛ چرا که این تاریخ قبل از موعد اعلام شده، یعنی سال 2034، فرا رسید و انتظار می رود پس از بحران فعلی کرونا، آداب مسافرت و نرخ آن تغییر کند و خطوط هوایی نیز به دلیل کاهش گردشگری در معرض ورشکستگی قرار بگیرند و استراتژی شرکت های دنیای خودرو برای فراوری اتومبیل های با انرژی برق سرعت بگیرد. از سوی دیگر، آثار روانی بحران دنیای نفت بر کشورهای فراورینماینده نفت بسیار خطرناک است و ماهیت زندگی شهفرایندان شان را ممکن است تغییر دهد.

با وجود ملاحظات فراوان بر سیاست های بعضی کشورهای خلیج فارس، و به ویژه مداخلات نظامی، اقتصادی و سیاسی آنها در بعضی کشورها از جمله سوریه، لیبی، عراق و یمن، ولی ملت های این کشورها همچنان با هم برادر، و مستحق حمایت و پیشتیبانی همه جانبه در امر مقابله با این بحران هستند به خصوص این که دونالد ترامپ برای یک باج خواهی اقتصادی جدید آماده می گردد؛ چرا که او روز دوشنبه تأکید کرد که دولتش توقف واردات نفت از عربستان سعودی را آنالیز می نماید. او گفت: وقتی از دوستان مان حمایت می کنیم آنها نیز باید به ما پرداخت نمایند و ما نباید مجانی از ملت های حمایت کنیم.

صندوق بین المللی پول کوچک شدن اقتصادهای تمامی کشورهای عربی به استثنای مصر و نیز کوچک شدن اقتصادهای کشورهای حوزه خلیج فارس را پیش بینی نموده است که در نتیجه چنین وضعیتی، میلیون ها نفر در غرب شغل های شان را از دست خواهند داد و باید به این مسئله توجه گردد. ملت های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قاطعانه از تمامی مسائل عربی دفاع نموده و دولت های شان نیز ده ها میلیارد دلار را برای حمایت از حکومت ها و ملت های عربی پرداخت نموده اند.

موضوع قابل توجه این است که کشورهایی از جمله سوریه و یمن که توسط آمریکا محاصره شده اند و تا حدودی لیبی که درگیر جنگ داخلی است بیشترین ضرر را از بحران نفت متحمل خواهد شد ولی بسیاری از این کشورها با تکیه بر منابع درآمدی غیر نفتی پیروز شده اند با بحران محاصره همزیستی نمایند.

بحران کرونا و تعامل با آن دنیا و از جمله منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا را تغییر خواهد داد و ممکن است ساختار روابط و ائتلاف ها را به شکلی جدید و به دور از وابستگی به آمریکا تغییر دهد که این امر ممکن است به از بین رفتن صندلی دنیای آمریکا و عادی سازی با رژیم اشغالگر منجر گردد.